ایل سنجابی

از مناطقی که این ایل کورد در کرمانشاه در آن حضور داشته یا دارند می‌توان به شهرهای {دشت سنجابی} ،اسلام‌آباد غرب، دالاهو، قصرشیرین، دشت مایدشت کرمانشاه و ایلام، و مناطقی از قزوین اشاره کرد. مناطقی از کشور فعلی عراق نیز در ایام قدیم جزء مناطق ایل سنجابی محسوب می‌شده‌اند. بخش از مردم سنجابی نیز در شهر خانقین در کوردستان عراق در چند کیلومتری خسروی زندگی می‌کنند.

ایل سنجابی سابقۀ نبرد در برابر ارتش‌های متجاوز روسیه تزاری، عثمانی و انگلستان را دارد. یکی از روایت‌ها در رابطه با نام این ایل نیز آن را به از یکی از جنگ‌هایی مربوط می‌کند که در آن شرکت داشته‌است؛ بنا بر این روایت، افراد این ایل در نبرد ایران برای بازپس‌گیری هرات (اکنون در کشور افغانستان قرار دارد) در دوران قاجار، بالاپوشی از پوست سنجاب دربرداشته‌اند و از این رو با نام سنجابی‌ها معروف شده‌اند.

در ادبیات ایران نیز سنجاب پوش و سایر ترکیبات این واژه به چشم می‌خورد که به لباس گرانبها یا فرش گرانبها اشاره دارد و از البسه شاهان و افسران دوران کهن بوده‌است چنان‌که حافظ شیرازی در بیتی می‌گوید:

دلایل پیوستگی تیره‌ها

این ایل از 17 طایفه تشکیل شده‌است و زندگی مردم آن بر حسب زندگی عشایری است. مهمترین مسائل در زندگی اجتماعی عشایر قدیم چند مسئله بوده‌است:

• محل و مرتع مشترک برای چراگاه احشام و ترتیب تقسیم و توزیع ادواری آن بین طوایف و تیره‌ها.
• مسئله خدمت سربازی بر حسب نبیچهٔ قدیم.
• دفاع از موجودیت ایل در برابر طوایف دیگر.

مردمان سنجابی به ادیان اسلام (سنی و شیعه) و یارسان اعتقاد دارند و به گویش‌های مختلفی از زبان کوردی جنوبی صحبت می‌کنند.

تیره‌های سنجابی

1. خسرو (خسروی، فرهادی،نادری،ایاره گر و..)
2. صوفی (صوفی،اکبری، شیروانی،سهرابی و...)
3. اللهیارخانی (الای خانی)
4. کاکاونزگه (کاکی و نظر )
5. علی ولی(علی زاده و ولی زاده و..)
6. باغی (باخی)
7. دارخور(شهسواری و..)
8. کُل‌کُل
9. بگم
10. جلیلوند (به لهجه محلی جِیله‌وَن)
11. سیمینوند (سیمینه‌ون)
12. چالابی (به لهجه محلی چالاوی)
13. سرخاوند
14. عباسوند (هواسه‌ون)
15. شامگه
16. پیرعلی (پیرالی)
17. دولتمندان و دستجه(دوله منیل)