جایزه گنکور
جایزه گنکور (به فرانسوی: Prix Goncourt) جایزه‌ای است ادبی که در پی وصیت ادمون دو گنکور به سال ۱۸۹۶ بنیان گذاشته‌شد. مجمع ادبی گنکور به‌طور رسمی در سال ۱۹۰۲ میلادی تأسیس شد و نخستین دوره جایزه در روز ۲۱ دسامبر سال ۱۹۰۳ برگزار شد.
| جایزه گنکور Prix Goncourt | |
|---|---|
| توصیف | "بهترین و خلاق‌ترین اثر منثور سال" |
| تاریخ | نوامبر، سالانه |
| کشور | فرانسه |
| برگزارکننده | فرهنگستان گنکور |
| نخستین دوره | ۱۹۰۳ |
| وبگاه | |
جایزه گنکور هر ساله نصیب «بهترین کتاب داستانی» می‌شود که طی «همان سال» منتشر شده باشد. بیشتر اوقات جایزه گنکور به یک رمان اعطا می‌شود.
اعضای فرهنگستان گنکور هر دوشنبه اول ماه در تالار مخصوص خود که در طبقه نخست رستوران دروان پاریس واقع شده‌است گرد هم جمع می‌شوند. به‌طور معمول برنده جایزه روز ۳ نوامبر پس از صرف ناهار مشخص می‌شود.
آکادمی گنکور که بیش از صد سال سابقه فعالیت دارد، علاوه بر جایزه اصلی خود که هر سال در ماه نوامبر اهدا می‌شود و مهم‌ترین و معتبرترین جایزه ادبی فرانسه به‌شمار می‌آید، جوایز جانبی دیگری نیز دارد: جایزه گنکور برای اولین رمان، جایزه گنکور دبیرستانی‌ها، جایزه گنکور داستان کوتاه، جایزه گنکور شعر، جایزه کنگور زندگی‌نامه‌نویسی و جوایز گنکور به انتخاب برخی کشورها مثل بلژیک، سوئیس، تونس، ایتالیا، رومانی و جایزه کنگور کشورهای خاورمیانه از جمله ایران.
هر نویسنده در زندگی ادبی خود تنها یک بار برنده این جایزه می‌شود، در این میان رومن گاری یک استثناء است: او یک بار در سال ۱۹۵۶ برای رمان ریشه‌های آسمان و یک بار در سال ۱۹۷۵ بابت رمان زندگی در پیش رو و با نام مستعار امیل آژار برنده شد.
جایزه گنکور اولین رمان در سال ۲۰۱۷ به رمان «مارکس و عروسک» نوشته مریم مجیدی، نویسنده سی و هفت ساله ایرانی-فرانسوی اهدا شد. این نخستین بار بود که یک نویسنده ایرانی فرانسوی‌زبان چنین جایزه معتبری را دریافت کرد.
برندگان
| سال | تصویر | نویسنده | ناشر (مرتبه) | یادداشت | |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۰۳ |  | ژان آنتوان نو | Force ennemie | La Plume | Lauréat franco-américain d'expression française |
| ۱۹۰۴ | لئون فرپیه | La Maternelle | Michel | ||
| ۱۹۰۵ |  | کلود فارر | Les Civilisés | Paul Ollendorff | |
| ۱۹۰۶ |  | ژروم و ژان تارو | Dingley, l'illustre écrivain | Cahiers de la Quinzaine | |
| ۱۹۰۷ |  | امیل موزلی | Terres lorraines et Jean des Brebis ou le Livre de la misère | Plon | |
| ۱۹۰۸ | فرانسیس دو میوماندر | Écrit sur de l'eau... | Émile-Paul Frères | ||
| ۱۹۰۹ | ماریوس-اری لبلوند | En France | Fasquelle | Nom de plume de deux cousins, écrivains originaires de La Réunion | |
| ۱۹۱۰ |  | لوئیس پرگاد | De Goupil à Margot | Mercure de France | |
| ۱۹۱۱ |  | آلفونس دو شاتوبریان | Monsieur des Lourdines | گراسه | |
| ۱۹۱۲ | آندره ساوینگنون | Filles de la pluie | گراسه (2) | ||
| ۱۹۱۳ | مارک الدر | Le Peuple de la mer | Calmann-Lévy | ||
| ۱۹۱۴ | آدرین برتراند | L'Appel du sol | Calmann-Lévy (2) | Décerné en 1916 | |
| ۱۹۱۵ | رنه بنجامین | Gaspard | Fayard | ||
| ۱۹۱۶ |  | هنری باربوس | آتش Le Feu | فلاماریون | |
| ۱۹۱۷ | هانری مالرب | شعله در دست La Flamme au poing | آلبن میشل (2) | ||
| ۱۹۱۸ |  | ژرژ دوامل | تمدن Civilisation | Mercure de France (2) | |
| ۱۹۱۹ |  | مارسل پروست | در جستجوی زمان از دست‌رفته À l'ombre des jeunes filles en fleurs | گالیمار | À la recherche du temps perdu (vol. 2) |
| ۱۹۲۰ | Ernest Pérochon | Nêne | Plon (2) | Publié en 1914 aux éditions Clouzot | |
| ۱۹۲۱ |  | رنه ماران | Batouala | آلبن میشل (3) | Premier écrivain antillais récompensé |
| ۱۹۲۲ |  | Henri Béraud | Le Martyre de l'obèse | آلبن میشل (4) | |
| ۱۹۲۳ | Lucien Fabre | Rabevel ou le Mal des ardents | گالیمار (2) | ||
| ۱۹۲۴ | Thierry Sandre | Le Chèvrefeuille, le Purgatoire, le Chapitre XIII | گالیمار (3) | ||
| ۱۹۲۵ |  | موریس ژنووا | Raboliot | گراسه (3) | |
| ۱۹۲۶ |  | Henri Deberly | Le Supplice de Phèdre | گالیمار (4) | |
| ۱۹۲۷ |  | Maurice Bedel | Jérôme 60° latitude nord | گالیمار (5) | |
| ۱۹۲۸ | Maurice Constantin-Weyer | Un homme se penche sur son passé | Rieder | ||
| ۱۹۲۹ |  | مارسل آرلان | L'Ordre | گالیمار (6) | |
| ۱۹۳۰ |  | Henri Fauconnier | Malaisie | Stock | |
| ۱۹۳۱ |  | Jean Fayard | Mal d'amour | Fayard | |
| ۱۹۳۲ |  | Guy Mazeline | Les Loups | گالیمار (7) | Année du Voyage au bout de la nuit de Céline |
| ۱۹۳۳ |  | آندره مالرو | وضع بشر La Condition humaine | گالیمار (8) | |
| ۱۹۳۴ |  | روژه ورسل | Capitaine Conan | آلبن میشل (5) | |
| ۱۹۳۵ |  | Joseph Peyré | Sang et Lumières | گراسه (4) | |
| ۱۹۳۶ |  | ماکرنس وان در مرش | قلب پاک L'Empreinte du dieu | آلبن میشل (6) | |
| ۱۹۳۷ | شارل پلیسنیه | Faux Passeports | Corrêa | Auteur belge, premier lauréat étranger | |
| ۱۹۳۸ |  | آنری ترویا | L'Araigne | Plon (3) | |
| ۱۹۳۹ |  | فیلیپ آریا | Les Enfants gâtés | گالیمار (9) | |
| ۱۹۴۰ | Francis Ambrière | Les Grandes Vacances | Nouvelle France | Réservé, le prix est attribué en 1946 | |
| ۱۹۴۱ |  | هانری پورا | Vent de Mars | گالیمار (10) | |
| ۱۹۴۲ |  | Marc Bernard | Pareils à des enfants | گالیمار (11) | |
| ۱۹۴۳ | Marius Grout | Passage de l'homme | گالیمار (12) | ||
| ۱۹۴۴ |  | الزا تریوله | Le premier accroc coûte 200 francs | Denoël | Première femme à recevoir le Goncourt |
| ۱۹۴۵ |  | ژان-لویی بوری | دهکده من در زمان آلمان‌هاMon village à l'heure allemande | فلاماریون (2) | |
| ۱۹۴۶ | ژان-ژاک گوتیه | Histoire d'un fait divers | Julliard | ||
| ۱۹۴۷ | ژان-لوئی کورتی | Les Forêts de la nuit | Julliard (2) | ||
| ۱۹۴۸ |  | موریس دروئون | Les Grandes Familles | Julliard (3) | |
| ۱۹۴۹ |  | روبر مرل | Week-end à Zuydcoote | گالیمار (13) | |
| ۱۹۵۰ | پل کالین | بازیهای وحشی Les Jeux sauvages | گالیمار (14) | ||
| ۱۹۵۱ |  | ژولین گراک | Le Rivage des Syrtes | Corti | refusé par l'auteur |
| ۱۹۵۲ | بئاتریکس بک | لئون مورن کشیش Léon Morin, prêtre | گالیمار (15) | ||
| ۱۹۵۳ | Pierre Gascar | Les Bêtes | گالیمار (16) | ||
| ۱۹۵۴ |  | سیمون دو بووار | ماندارین‌ها Les Mandarins | گالیمار (17) | |
| ۱۹۵۵ | روژه ایکور | Les Eaux mêlées | آلبن میشل (7) | ||
| ۱۹۵۶ | رومن گاری | ریشه‌های آسمان Les Racines du ciel | گالیمار (18) | ||
| ۱۹۵۷ | روژه ویان | La Loi | گلیمر (19) | ||
| ۱۹۵۸ | Francis Walder | Saint-Germain ou la Négociation | گالیمار (20) | Auteur belge | |
| ۱۹۵۹ |  | آندره شوارتس-بارت | Le Dernier des Justes | Seuil | |
| ۱۹۶۰ | Vintila Horia | Dieu est né en exil | Fayard | attribué mais non décerné à l'auteur en raison de son passé politique | |
| ۱۹۶۱ | Jean Cau | La Pitié de Dieu | گالیمار (21) | ||
| ۱۹۶۲ |  | Anna Langfus | Les Bagages de sable | گالیمار (22) | |
| ۱۹۶۳ | آرمان لانو | Quand la mer se retire | Julliard (4) | ||
| ۱۹۶۴ |  | Georges Conchon | L'État sauvage | آلبن میشل (7) | |
| ۱۹۶۵ | Jacques Borel | L'Adoration | گالیمار (23) | ||
| ۱۹۶۶ |  | ادموند شارل-رو | Oublier Palerme | گراسه (5) | |
| ۱۹۶۷ |  | آندره پیر دو ماندیارگه | La Marge | گالیمار (24) | |
| ۱۹۶۸ | Bernard Clavel | Les Fruits de l'hiver میوه‌های زمستان | Robert-Laffont | ||
| ۱۹۶۹ | فلسین مارسو | Creezy | گالیمار (25) | ||
| ۱۹۷۰ |  | میشل تورنیه | Le Roi des aulnes aulnes | گالیمار (26) | |
| ۱۹۷۱ | ژاک لورن | Les Bêtises | گراسه (6) | ||
| ۱۹۷۲ |  | Jean Carrière | L'Épervier de Maheux | Pauvert | |
| ۱۹۷۳ |  | ژاک شیسکس | L'Ogre | گراسه (7) | Premier lauréat suisse |
| ۱۹۷۴ | Pascal Lainé | La Dentellière | گالیمار (27) | ||
| ۱۹۷۵ | امیل آژار (رومن گاری) | زندگی در پیش رو La Vie devant soi | Mercure de France (3) | Unique cas de double lauréat, par ignorance de la mystification | |
| ۱۹۷۶ |  | Patrick Grainville | Les Flamboyants | Seuil (2) | |
| ۱۹۷۷ |  | دیدی دکواین | جان جهنم John l'Enfer | Seuil (3) | |
| ۱۹۷۸ |  | پاتریک مودیانو | خ‍ی‍اب‍ان ب‍وت‍ی‍ک‍ه‍ای ت‍اری‍ک Rue des Boutiques obscures | گالیمار (28) | |
| ۱۹۷۹ | Antonine Maillet | Pélagie-la-Charrette | گراسه (8) | Première lauréate canadienne | |
| ۱۹۸۰ |  | Yves Navarre | Le Jardin d'acclimatation | فلاماریون (3) | |
| ۱۹۸۱ |  | لوسین بودار | آن ماری Anne Marie | گراسه (9) | |
| ۱۹۸۲ |  | Dominique Fernandez | Dans la main de l'ange | گراسه (10) | |
| ۱۹۸۳ | فردریک تریستان | Les Égarés | Balland | ||
| ۱۹۸۴ |  | مارگریت دوراس | L'Amant | Éditions de Minuit | |
| ۱۹۸۵ |  | Yann Queffélec | Les Noces barbares | گالیمار (29) | |
| ۱۹۸۶ | Michel Host | Valet de nuit | گراسه (11) | ||
| ۱۹۸۷ |  | طاهر بن جلون | La Nuit sacrée | Seuil (4) | Premier lauréat marocain et donc africain |
| ۱۹۸۸ |  | اریک اورسنا | نمایشگاه استعماری L'Exposition coloniale | Seuil (5) | |
| ۱۹۸۹ | ژان ووترا | Un grand pas vers le bon Dieu | گراسه (12) | ||
| ۱۹۹۰ | ژان روئو | Les Champs d'honneur | Éditions de Minuit (2) | ||
| ۱۹۹۱ | پیر کومبسکو | Les Filles du Calvaire | گراسه (13) | ||
| ۱۹۹۲ |  | Patrick Chamoiseau | Texaco | گالیمار (30) | |
| ۱۹۹۳ |  | امین معلوف | Le Rocher de Tanios | گراسه (14) | Premier lauréat libanais |
| ۱۹۹۴ |  | Didier van Cauwelaert | Un aller simple | آلبن میشل (8) | |
| ۱۹۹۵ |  | آندره مکین | Le Testament français | Mercure de France (4) | Également prix Médicis |
| ۱۹۹۶ | Pascale Roze | Le Chasseur Zéro | آلبن میشل (9) | ||
| ۱۹۹۷ |  | پاتریک رامبو | La Bataille | گراسه (15) | Également جایزه بزرگ رمان فرهنگستان فرانسه |
| ۱۹۹۸ |  | پل کنستان | Confidence pour confidence | گالیمار (31) | |
| ۱۹۹۹ | ژان اشنوز | من راهی می‌شوم Je m'en vais | Éditions de Minuit (3) | ||
| ۲۰۰۰ | Jean-Jacques Schuhl | Ingrid Caven | گالیمار (32) | ||
| ۲۰۰۱ |  | ژان کریستف روفان | برزیل قرمز Rouge Brésil | گالیمار (33) | |
| ۲۰۰۲ |  | پاسکال کنیار | سایه‌های سرگردان Les Ombres errantes | گراسه (16) | |
| ۲۰۰۳ | ژاک پیر آمت | معشوقه برشت La Maîtresse de Brecht | آلبن میشل (10) | ||
| ۲۰۰۴ |  | لوران گوده | Le Soleil des Scorta | Actes Sud | |
| ۲۰۰۵ | فرانسوا ویه‌گونس | Trois jours chez ma mère | گراسه (17) | Auteur belge | |
| ۲۰۰۶ |  | جاناتان لیتل | Les Bienveillantes | گالیمار (34) | Également جایزه بزرگ رمان فرهنگستان فرانسه |
| ۲۰۰۷ |  | ژیل لوروا | آهنگ آلاباما Alabama Song | Mercure de France (5) | |
| ۲۰۰۸ |  | عتیق رحیمی | سنگ صبور Syngué sabour. Pierre de patience | P.O.L. | |
| ۲۰۰۹ |  | ماری نادی | سه زن قدرتمند Trois femmes puissantes | گالیمار (35) | |
| ۲۰۱۰ |  | میشل ولبک | نقشه و قلمرو La Carte et le Territoire | فلاماریون (4) | |
| ۲۰۱۱ |  | الکسی ژنی | هنر جنگ فرانسوی L'Art français de la guerre | گالیمار (36) | |
| ۲۰۱۲ |  | ژروم فراری | دربارهٔ سقوط روم Le Sermon sur la chute de Rome | Actes Sud (2) | |
| ۲۰۱۳ |  | پیر لمایتر | دیدار به قیامت Au revoir là-haut | آلبن میشل (11) | |
| ۲۰۱۴ |  | لیدی سالویر | گریه نکن Pas pleurer | Seuil (6) | |
| ۲۰۱۵ | 
| ماتیاس آنار | قطب‌نما Boussole | ||
| ۲۰۱۶ | 
| لیلا سلیمانی | آهنگ شیرین Chanson douce | ||
| ۲۰۱۷ | 
| اریک وویار | دستور جلسه L'Ordre du jour | ||
| ۲۰۱۸ | 
| نیکولا ماتیو | فرزندانشان پس از آنها Leurs enfants après eux | ||
| ۲۰۱۹ | ژان-پل دوبوا | همه انسان‌ها به یک شکل زندگی نمی‌کنند Tous les hommes n'habitent pas le monde de la même façon | |||
| ۲۰۲۰ | 
| هروه لو تلیه | ناهنجاری L'Anomalie |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ علی جیحون (۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶). «نویسنده ایرانی فرانسوی‌زبان، برنده جایزه گنکور اولین رمان». بی‌بی‌سی فارسی.