رباط ترک (دلیجان)

روستای رباط ترک با پیشینه تاریخی طولانی در مرکز ایران قرار دارد، وجه تسمیه آن به دلیل قلعه(رباط) قدیمی است که گفته می‌شود به دست ترکان بنا گردیده‌است.

پیشینهٔ سکونت در روستای رباط ترک ، به دوران تاریخی پس از اسلام بر می‌گردد ، شواهد و یافته‌های باستان‌شناسی مبنی بر وجود گورستان‌های گبری و همچنین وجود زیرخاکی‌ها(کوزه‌ها و سفال‌های قدیمی با قدمت بسیار) و بقایای باقی مانده از ذوب فلزات در اطراف قلعه تخت کوه این موضوع را اثبات می‌کند.

مردم روستای رباط ترک به زبان فارسی سخن میگویند. اما در گویش و محاورات نسل های گذشته و افراد مسن تر روستا، وجود کلمات فارسی دَری مشهود است.همچنین با توجه به اینکه در سالیان دور اقوامی از شهرهای اصفهان ، کاشان ، قم ،محلات و روستاهای همجوار به روستای رباط ترک مهاجرت کرده اند، تاثیر گویش این مناطق بر گویش مردمان رباط ترک تا حدودی قابل مشاهده است .

دین و مذهب مردم رباط ترک مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند

از سالیان دور تا کنون تعزیه یک جزء جدا نشدنی از مراسمات مذهبی روستای رباط ترک بوده است. در سال های اخیر،به همت جوانان علاقمند و با حمایت پیشکسوتان،تعزیه رونقی دوباره به خود گرفته است .شبیه خوانی به شکل سنتی انجام شده،از روز اول محرم تا روز دهم ادامه دارد و هر روز،به شکل مجزا،داستان یکی از شخصیت های واقعه ی کربلا روایت میشود

مرسوم است که شبیه خوانی موروثی باشد و از پدر به پسر منتقل میشود.البته استثنائاتی هم وجود دارد.تعزیه خوانان به دو گروه موافق خوان و مخالف خوان تقسیم شده و به ایفای نقش میپردازند.محل اجرای تعزیه،میدان اصلی روستا میباشد و اهالی برای تماشای تعزیه در این مکان گرد هم می ایند. در روز تاسوعا و عاشورای حسینی،حضور جمعیت به اوج خود میرسد و اهالی رباط ترک که در شهرهای دیگر سکونت دارند برای شرکت در مراسم عزاداری خود را به روستا می رسانند. همچنین میهمانانی از شهرها و روستاهای اطراف برای تماشای تعزیه،به روستا می آیند

در روزهای تاسوعا و عاشورا،دسته ی عزاداری از محل مسجد به سمت گلزار شهدا و خیابانهای روستا حرکت میکند.در مسیر حرکت دسته ی عزاداری،اهالی به انجام نذورات خود می پردازند

سحر روز عاشورا صبح ودا به تصویر کشیده می شود

عصر عاشورا آتش زدن خیمه ها به تصویر کشیده میشود

غروب روز عاشورا ، شام غریبان حسینی به تصویر کشیده میشود

آئین پرشور نخل‌برداری رباط ترک در روز عاشورا با چاووشی‎‎خوانی تعدادی از چاووشی‎‎خوانان آغاز می‎‎شود که این برنامه از مهم‌ترین بخش‏‏‎های مراسم روز عاشورا بشمار می‌آید.

در مسیر جادهٔ اصلی و ترانزیت تهران-اصفهان ۳۰ کیلومتر که از دلیجان می‌گذریم در سمت راست جاده رباط ترک قرار دارد.

آب کشاورزی روستای رباط ترک از ۲ رشته قنات تامین می شود که نام قنات ها محمد آباد به طول 6 کیلومتر و آجری به طول سه کیلومتر که در جنوب روستا واقع شده و سر چشمه آن از آبریز کوههای قرقچی می باشند.

به لحاظ تاریخی، شریان حیاتی آب کشاورزی روستای رباط ترک ، رشته کاریزهایی بوده است که با حفر بی رویه چاه های عمیق و نیمه عمیق فرونشست کارکرد خود را از دست داده اند. حفر این چاه های عمیق و نیمه عمیق، بعضاً بدون مطالعه کافی، با صرف هزینه های هنگفت بوده و چنانکه باید بازده اقتصادی لازم را ندارند. با مطالعه و پژوهشی در باره آب و آبياري بیشترین واگذاری زمین توسط امور اراضی و جهاد سازندگی میمه و دلیجان در منطقه علی آباد جنوب شرقی روستا بوده است. هم اکنون حدود 20 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق حفر شده است و با پمپ های قوی آب از زیرزمین بالا کشیده می‌شود.

در روستای چندین دشت و باغستان وجود دارد.

نام این دشتها : دشت پایین ، دشت بالا،دشت آجری ، دشت در قلعه ، دشت پشت قلعه- دشت هرزاب ، دشت جاده تخت کوه ، دشت جاده بابا پیر ، دشت جهان آباد ،دشت چال گاهی ،دشت پشت قبرستان ، دشت مرق بزرگ ،دشت دره ، دشت مور کوره ، دشت مور زرد ، دشت سرچم ، دشت خورازگاه ، دشت باغ اسپرسی ........

رباط ترک در حال حاضر فاقد پاسگاه انتظامی ، پایگاه اورژانس ، پاسگاه محیط بانی و تجهیزات حفاظتی متمرکز و مستقر در منطقه است.

مسجد روستای رباط ترک تقریباً در میانه این روستا واقع شده‌است.

مدارس تقریبا در جنوب شرقی این روستا واقع شده‌است.

مکانهای ورزشی(زمین فوتبال - والیبال و فوتبال ساحلی) تقریبا در جنوب شرقی این روستا واقع شده‌است.

رباط ترک، با توجه به اینکه بیابانی و کویری است اما به دلیل مختصات جغرافیایی که دارد و عدم وجود شهرهای پرنور در اطراف آسمانی صاف و پرستاره دارد که در نوع خودش بسیار جذاب است.

این روستا دارای تلفن ثابت ، برق منطقه ای ؛ آب لوله‌کشی، گاز لوله‌کشی، خانه بهداشت، تعاونی روستایی و مدرسه ابتدائی را هم‌اکنون دارا می‌باشد .

جنگ ایران و عراق

روستای رباط ترک در جنگ ایران و عراق 10 نفر کشته ،یک نفر مفقودالاثر ، یک نفر اسیر و حدود بیست نفر مجروح داشته‌است.

پارک و بوستان روستایی

این پارک در سال ۱۳۹۴ با حضورمسئولین به بهره‌برداری رسید، در مساحتی حدود ۱۵۰۰ متر مربع و با بودجه دهیاری و همت دهیار وقت جناب آقای علی سعیدی ساخته شده‌است.

قدیمی ها می گفتند: روز پنجشنبه (شب های جمعه) ارواح به منازل خود می آیند و از بازماندگان، فرزند یا همسر یا خواهر و برادر انتظار قرائت فاتحه و یا تلاوت قرآن یا اهدای نذری و انجام یك كار خیر به نیت شادی روح خود را دارند، لذا عرف چنین بود كه هنوز هم پابرجاست؛ بازماندگان پنجشنبه ها عصر یا سر خاك می روند و یا در مسجد و یا محل چیزی را به یادشان خیر می كنند و یا در منزل دو ركعت نماز برای والدین می خوانند. روزهای پنجشنبه ارواح پیام آور این حقیقت هستند كه مرگ از هر زورمندی قدرتمندتر، از هر پهلوانی پهلوان تر و از هر بازیگری بازیگرتر است؛ همه جا هست و یك لحظه هم از هیچ كدامتان غافل نیست. بدون شك باید او را باور كرد! ۳۰۰ سال پیش رباط ترک همیشه گورستانش زیر گوشش بود، یعنی زمانی که از منزلشان بیرون می آمدند اول گو رستان را مشاهده می کردند.این گورستان تا پایان دهه ۴۰ اشباع گردید( امروزه از گورستان قدیم کمتر کسی بازدید می کند و تمام قبرها متروکه گردیده اند) كه بعد از آن گورستان جدیدی در شمال شرق روستا در کنار جوی آب با فاصله نسبتا" زیاد در کنار جاده اصفهان تهران ساخته شد و اولین نفری که به خاک سپرده شد مرحومه فاطمه خانم فرزند روحانی عبدا... می باشد.

اولین شهید روستا شهید رحمت الله کارگر فرزند محمد میباشد و بعد از آن هم شهیدان برادران عبدالله و حسین نصیری فرزند حاج ابوالفضل نصيري میباشند

شغل بیشتر مردم این منطقه کشاورزی است و این روستا با داشتن آب و هوای مناسب، خاک حاصل خیز و... دارای محصولات باغی همچون گردو، بادام، زردآلو و ۱۰۰ هکتار زمین کشاورزی است که حدود یک سوم آن اختصاص به گل محمدی دارد.

در چندین سال گذشته به دلیل کاهش نزولات آسمانی و کاهش آب قنوات، کشاورزان تمایل به کشت زعفران آورده‌اند. این گیاه از سود آوری خوبی برخوردار می‌باشد.

با توجه به اقلیم نسباتا" سرد منطقه, فصل کشاورزی از آخر اسفند تا اواسط آبان ماه است.

زنان این روستا در پخت نان محلی مهارت بسیار زیادی داشتند و از مشهورترین نان‌های آنها می‌توان به نانهای شاته(تقریبا همانند تافتون) ، نان قلمبی (تقریبا همانند بربری)، نان قلمبی آبی(تقریبا همانند بربری روغنمال) نان دوباره پزه(تهیه از نانهای خشک و مانده) و نان سیب زمینی(مخلوط خمیر و سیب زمینی) اشاره کرد که این نانها همواره با گل قرمز ، گل زرده ،کنجد و سبزیجات تزیین میگردیدند.

البته پخت نان تقریبا به فراموشی سپرده شده است.

شیرین بیان (موهد) آویشن (اوشوم) خاکشیر ، زیره ، بالنگ ، تخم شربتی ، مورت و گیاهان وحشی دارویی و غیر دارویی می باشد

۲۰ گونه پستاندار، ۱۵ گونه خزنده، ۵۰ گونه پرنده و تعدادی از گونه های دوزیست شامل مار آبی ،لاک‌پشت‌های گازگیر، لاک‌پشت‌های زمینی ، لاک‌پشت برکه‌ای ؛ وزغ و قورباغه در این منطقه شناسایی شده‌است.

پوشش گیاهی این روستا یکی از زیستگاه های حیوانات وحشی و معروف کشور می باشد ، که محل زیست حیوانات گوناگونی نظیر گربه پالاس، قوچ و میش، کل و بز، گراز(خوک وحشی)، پایکا و مار شاخدار - مارافعی – گرگ – شغال - روباه– کفتار و انواع بیشماری از پرندگان است.

قطعه آجري

اولین و مهم‌ترین آثار باستانی رباط ترک قلعه آجری بود که به کلی تخریب شده‌است. این قلعه دارای هشت برج به شرح زیر بود:

۱-برج آقا بگم ۲- برج مصطفی آقا مرتضی ۳- برج حوا خاتون کل خدابخش ۴- برج آقاحمزه برادر آقا حسن ۵- برج نصرالله قاضی ۶- برج عباس کل خدا بخش سر در قلعه آجری ۷- برج میرزا یحیی ۸ - برج میرزا زین العابدین

اين قلعه که با آجر و آهک ساخته شده تماما تخريب گرديده و به دليل بي توجهي مسئولين در گذشته چيزي به غير از خاک و نخاله از آن باقي نمانده و مسئولین کنونی هم کاری مثبتي جهت مرمت و بازسازي آن انجام نداده اند .شايد تاريخ و تمدن ما ايرانيان به فراموشي سپرده شده باشد. در صورتيكه كه بيگانگان اطلاعات بيشتري از تمدن كهن ما را در اختيار دارند.

کاروانسراي قديمي

اين کاروانسرا در جوار روستا قرار دارد در اثر مرور زمان و بي توجهي مسئولين قسمتهايي از آن تخريب ، و تا کنون تلاشي توسط ميراث فرهنگي استان مرکزي جهت مرمت و يا بازسازي آن صورت نگرفته است. و هم اكنون محل نگهداري دام و طيور مي باشد

قلعه ورکانیها

این قلعه که تماما" از خشت و گل ساخنه شده و نسبت به قلعه های دیگر قدمت کمتری دارد هم اکنون از بین رفته است.

كشاورزاني كه از روستاي وركان جهت امرار معاش و كار كشاورزي به رباط ترك كوچ كرده بودند و كار املاك داران و خوانين ميمه را انجام ميدادند ، در اين محل سكونت داشتند به قرار روايات آنها اجازه سكونت در محله هاي ديگر روستا را نداشتند.

قلعه تخت كوه

قلعه تخت کوه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در بخش مرکزی شهرستان دلیجان، روستای رباط ترک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت۶۹۶۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

قلعه تخت کوه بر بالای صخره ای آهکی در دامنه کوه ی به همین نام و در شمال غرب روستای رباط ترک ۶ کیلومتری جاده اصفهان – تهران واقع شده‌است. این بنا از ساخته‌های دوره اسلامی می‌باشد قلعه تخت کوه دارای پلانی مستطیل شکل و در جهت جنوب غربی – شمال غربی بنا شده‌است. قلعه با سنگهای نامنظم آهکی همان کوه و با ملات گل ساخته شده‌است. ارتفاع باقی‌مانده دیوارها بین ۱ تا ۵ متر و ضخامت دیوارها ۱ تا ۵/۱ متر می‌باشد دیوار جنوب غربی و غربی تقریباً" سالم مانده و دیوارهای شمال شرق و شرق قلعه تخریب شده‌اند. قلعه دارای چهار برج توخالی بوده که بجز برج جنوب غربی بقیه تقریباً" سالم مانده‌اند بالای برج‌ها با چینه ساخته شده که در حال حاضر بین نیم تا یک متر از چینه باقی‌مانده‌است. در داخل قلعه آثاری از دیوارهای بناهای داخلی به چشم می‌خورد که محدوده سه اتاق در جنوب غربی قلعه مشاهده می‌گردد. همچنین در قسمت جنوب غربی قلعه خارج از بنا آثاری از دیواری به طول ۷۰/۵ متر و ضخامت ۱ متر و ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر باقی‌مانده که ساخت و سازهایی در خارج از قلعه‌است. در قسمت جنوب و شرق صخره سنگی زیر قلعه کنده شده که در گذشته گله داران از آن به عنوان پناهگاه دام استفاده می‌کنند.

بهشت به سرزنش نمی ارزه

خانه شاه را که دیدی نباید خانه خودت را خراب کنی.

کسی که نداره ببخشه چی داره که برقصه.

نه خود خوری نه کس دهی کنده کنی به سگ دهی.

معرفت خر یا گوزه یا لگد.

دعوای گربه و زدن قیچی به هم = دعوا شدن

خواندن و لانه سازی جغد در هر خانه ای= ویرانی

بانگ خروس در استانه در = خوش یمن است

دیدن کبوتر= نشانه روزی

اگر چشم کسی به رنگین کمان بیفتد خوش یمن است .

غارغار کلاغ = ورود مهمان را نوید می دهد

اقامتگاه بوم گردی گیسو بانو در استان مرکزی، شهرستان دلیجان، روستای رباط ترک واقع شده است. این خانه سنتی با هدف احیا خانه های قدیمی روستا پس از مرمت و بازسازی در آبان ماه سال 1398 افتتاح شد و فعالیت خود را در حوزه بوم گردی آغاز نمود.

درباره اقامتگاه

اقامتگاه بوم گردی گیسوبانو ساخته شده در دو طبقه با معماری کاملا سنتی و بومی در فضایی دنج و روح نواز در طبقه همکف شامل 2 اتاق چهار نفره ، هال پذیرایی، آشپزخانه عمومی مجهز به تمامی لوازم مورد نیاز آشپزی و در طبقه بالا شامل 2 اتاق چهار نفره و یک اتاق 30 نفره ویژه تور است که در مجموع ظرفیت اسکان و پذیرش 40 گردشگر را دارد. تمامی اتاق ها دارای سرویس کف خواب، سرویس بهداشتی (توالت ایرانی و فرنگی) و حمام اختصاصی هستند. اقامت در اتاق های این خانه سنتی که با وسایل قدیمی و بسیار زیبا و ارزشمند تزئین شده اند، قطعا تجربه ای خاطره انگیز و دلنشین برای مهمانان عزیز به همراه خواهد داشت.

فاصله تا مرکز شهر دلیجان--> 34 کیلومتر ( 28 دقیقه)

فاصله تا فرودگاه بین المللی اراک --> 179 کیلومتر ( 2 ساعت )

فاصله تا ایستگاه راه آهن اراک --> 167 کیلومتر ( 2 ساعت و 10 دقیقه )

فاصله تا شهرخمین --> 104 کیلومتر ( 1 ساعت و 30دقیقه)

فاصله تا شهرمحلات --> 60 کیلومتر ( 45 دقیقه )

فاصله تا قلعه تخت کوه --> 7 کیلومتر ( 15 دقیقه )

فاصله تا غار چال نخجیر --> 44 کیلومتر ( 40 دقیقه )

فاصله تا مرکز شهر اصفهان--> 150 کیلومتر ( 1 ساعت و 30 دقیقه )

فاصله تا مرکز شهر تهران --> 300 کیلومتر ( 3 ساعت و 30 دقیقه )

فاصله تا مرکز شهر قم --> 100 کیلومتر ( 1 ساعت و 30 دقیقه )

فاصله تا موزه مردم شناسی دلیجان --> 34 کیلومتر ( 30 دقیقه )

فاصله تا سد پانزده خرداد --> 40 کیلومتر ( 30دقیقه )

فاصله تا مسجد مس سر دلیجان --> 35 کیلومتر ( 30دقیقه )

فاصله تا آستان مقدس امامزادگان حوریه خاتون و کاظمه خاتون --> 40 کیلومتر ( 45 دقیقه )

فاصله تا منطقه ییلاقی جاسب --> 72 کیلومتر ( یک ساعت )

1.↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری