سمیرم

آب و هوا

سمیرم دارای آب و هوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های خشک و معتدل است. میزان بارندگی در شهر سمیرم در طول سال به‌طور متوسط ۴۰۰ میلی‌متر است که ۲۷٪ آن در پاییز ۵۸٪ آن در زمستان و ۱۳٪ آن در بهار و ۲٪ آن در تابستان رخ می‌دهد. متوسط درجه حرارت سالانه ۱۰/۱ درجه سانتی گراد و متوسط حداکثر حرارت ۱۷/۳ درجه و متوسط حداقل درجه حرارت ۳/۵ درجه است. تعداد روزهای یخبندان به‌طور متوسط ۱۴۳ روز که این تعداد بین ۱۱۷ و ۱۶۹ روز در سال متفاوت است.

موقعیت جغرافیایی

شهر سمیرم در ۱۶۵ کیلومتری جنوب شهر اصفهان و در کوهپایه‌های شرقی رشته کوه‌های زاگرس واقع شده‌است. سمیرم در دامنه پرشیب کوه بهرز و کوه سیاه قرار گرفته و در واقع شهر سمیرم توسط کوه‌های متعددی احاطه شده‌است.

زبان

زبان اصلی مردم شهر سمیرم فارسی بوده ولی حومه سمیرم در مناطق وردشت به زبان ترکی قشقایی و در پادنا به لری سخن می‌گویند.

۱۸ فوریه ۲۰۱۸ (۲۹ بهمن ۱۳۹۶) پرواز شماره ۳۷۰۴ خطوط هواپیمایی آسمان (Iran Aseman Airlines) یک فروند هواپیمای ATR 72-212 در مسیر تهران-یاسوج ۵۰ دقیقه بعد از زمان پرواز، از صفحه رادار محو شد و در نزدیکی منطقه پادنا در شهرستان سمیرم سقوط کرد؛ که احتمال اصلی سقوط این هواپیما مه آلودگی هوا و برخورد با کوه دنا در رشته کوه‌های زاگرس دانسته شده‌ است. همگی ۶۰ مسافر، از جمله ۵۹ بزرگسال و یک کودک، و ۶ خدمه شامل یک خلبان و یک کمک خلبان، دو مهماندار و دو پرسنل امنیت پرواز جان باختند.

تاریخچه

سابقه تاریخی سمیرم بر طبق تحقیقات واندنبرگ به ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد.

سابقه تاریخی شهرنشینی سمیرم به دوره کاسیان بر می‌گردد. در جنوب سمیرم مزرعه‌ای به نام کوره وجود دارد که اکنون خرابه‌هایی از خانه‌ها و حتی حمام در آن به جا مانده‌است و این دلیلی بر شهر بودن سمیرم در آن زمان است، زیرا در دوران قبل از اسلام یکی از شاخص‌های شناخت شهر، حمام بوده‌است و دلیل دیگر اطلاق نام کوره بر این منطقه است. چرا که هخامنشیان به شهر، کوره می‌گفتند. همچنین نام‌های قدیمی موجود در منطقه که بیشتر آن‌ها از واژهای قدیم فارسی دری است -مانند کوه بهرز به معنای هاله روی شعله آتش که کوهی است در شمال شهر سمیرم- نشان دهندهٔ تاریخ شهر است.

وجود تعدادی آثار باستانی و از جمله سنگ نبشت‌های (کتیبه‌های) میخی حک شده بر دل کوه‌ها و سنگ‌های استوانه‌ای که به میل معروفند که پژوهشگر فقید، هرتسفلد از آن‌ها به عنوان آثار عصر ساسانی یاد کرده، نشان می‌دهد که سمیرم در زمان ساسانیان نیز در حد یک شهر بزرگ وسعت و جمعیت داشته‌است. پس از دوره ساسانیان تا چندین قرن از وضعیت و تاریخ سمیرم آثار و اسنادی در دست نیست. اما آنچه از گزارش‌های تاریخی بر می‌آید در دوره دیلمیان سمیرم دارای دژی محکم و استوار بوده‌است.

این منطقه در دوره سلجوقیان نیز شهری نسبتاً بزرگ بوده و قلعه‌ای استوار داشته‌است. سمیرم در دوره سلجوقیان نقش مهمی در ارکان مدیریتی این سلسله ایفا کرده‌است. چنانچه غیر از کمال الدین علی از وزرای معروف این عصر، وزیران حکومتی دیگری نیز در این دوره از این شهر بوده‌اند.

در عصر صفوی با وجود آرامش نسبی در سمیرم، زمین‌های این منطقه مورد خرید و فروش قرار می‌گرفته‌است. البته نزدیکی آن با پایتخت صفویان، اصفهان، در این امر بی تأثیر نبوده‌است. و البته این که آب و هوای معتدلش مورد پسند پادشاهان آن عصر بود.

در دوران بعد، از جمله در عصر زندیه سمیرم به علت همجواری با پایتخت زندیه، شیراز، مورد توجه بوده‌است. در عصر قاجار منطقه در معرض تاخت و تاز قشون حکومتی بوده‌است. از عصر قاجار به بعد این منطقه عرصه رقابت و رویارویی دو ایل بزرگ بختیاری و قشقایی قرار گرفته‌است.

مهم‌ترین واقعه تاریخ سمیرم، سال غارتی است. با سقوط حکومت رضاشاه پاره‌ای از خان‌های ایلات که در تهران یا خارج از ایران به سر می‌بردند برای کسب قدرت از دست رفته و گسترش مناطق خود، ضد حکومت مرکزی وارد عمل شدند. در تاریخ چهارشنبه ۸ تیرماه ۱۳۲۲ جنگ سختی بین قوای دولتی و اکثریت مردم در مقابل عشایر بویراحمدی و قشقایی آغاز شد. قوای دولتی به محاصره عشایر درآمدند و به علت نرسیدن قوای کمکی قتل‌عام شدند. متأسفانه در این نبرد، سمیرم توسط جنگجویان بویراحمدی و قشقایی غارت شد و اموال مردم مورد تعرض قرار گرفت. به همین جهت، این حادثه بین مردم سمیرم به سال غارتی معروف است. سرهنگ شقاقی از افسران شجاع دولتی در این جنگ جان باخت که در سمیرم به خاک سپرده شد و مورد احترام مردم سمیرم است.

از این جنگ تحت عنوان نبرد سمیرم در برخی کتب و منابع یاد شده، از جمله خاطرات میرزا مهدی خانشقاقی (میرزا مهدی خان ممتحن الدوله)، و رمان سووشون اثر سیمین دانشور و نیز در قطعه‌ای از احمد شاملو شاعر معاصر. در سال ۱۳۲۵ سمیرم از شهرستان آباده و استان فارس منتزع و تابع استان اصفهان گردید. در آبان ۱۳۲۹ شهر شد و درنهایت در سال ۱۳۴۲ سمیرم به عنوان مرکز شهرستان سمیرم شناخته شد.

ریشه‌شناسی

در خصوص ریشه‌شناسی نام این شهر تعابیر و تفاسیر مختلفی به کار برده شده‌است:

• نقل قولی که حکایت از قدمت تاریخی منطقه دارد و بیشتر از آن بوی افسانه به مشام می‌رسد از این قرار است که چون سام نریمان پهلوان شاهنامه فردوسی به دندان درد سختی گرفتار می‌شود، بی تابی عظیمی او را فرا می‌گیرد و چون به این منطقه می‌رسد، دردش بهبود می‌یابد؛ لذا نام این مکانِ را «سام آرام» نهادند چرا که سام در این منطقه از درد آرام گرفت و به مرور زمان این نام به سمیرم تبدیل می‌شود.
• گفته‌اند سمیرم بر گرفته شده از نام سمیرامیس ملکه بابل در دنیای باستان می‌باشد که به این ناحیه گذر کرده‌است.

به نظر می‌رسد منطقی تر این باشد که نام سمیرم را به زمیران، سمیران یا شمیران نسبت دهیم. شم یا سم به معنای سرد و ران یا رام به معنای مکان، که به مرور زمان به سمیرم تبدیل شده‌است.

آثار باستانی موجود در شهر

معماری‌های دست کندی که در داخل شهر است (شامل خانه‌های صخره‌ای باستانی) از جمله جالب‌ترین نوع معماری ایران باستان است.

جاوری مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه کاشان معتقد است: این خانه‌های صخره‌ای محل سکونت انسان بوده و بخشی از این خانه‌ها برای انباری تعبیه می‌شده‌است.

ناحیه‌ای در شهر سمیرم وجود دارد به نام قلعه، این قلعه را می‌توان به دوران اقوام کاسی‌ها و اوراتورها که به قبل از دوران مادها می‌رسد نسبت داد. در دامنه محله قلعه در شمال شهر سمیرم حدود هزار خانه صخره‌ای گمنام و ناشناخته وجود دارد که می‌توان گفت در دنیا بی نظیر است. و بعضی از این دست کنده‌ها در دامنه قلعه سمیرم بر روی دیگری و چند طبقه ساخته شده‌اند. سیستم گرمایش، تعبیه طاقچه و شبکه آبرسانی جانمایی شده در خانه‌های صخره‌ای سمیرم به خوبی قابل مشاهده است. که به سبب آگاهی محدود و بی‌توجهی مسوولان برخی سازمان‌ها مانند اوقاف، در طرح توسعه مقبره امامزاده ابراهیم بخش‌هایی از این معماری کهن در چند سال اخیر تخریب شده و از بین رفته‌اند.

• جهانگیر خان قشقایی (فیلسوف و مجتهد)
• حبیب‌الله فضائلی - خطاط
• کمال الدین علی سمیرمی از وزرای معروف سلجوقی
• ملا محمدتقی، مجتهد و عالم
• ملاحسین، عارف و کاتب قرآن خطی
• سید علی امامی، مجتهد و عارف
• زین العابدین جعفری، (وکیل الرعایا، مشاهیر ایران)

جاذبه‌های طبیعی

• آبشار سمیرم

• پارک دریاچه
• سرچشمه بابا زرنگ (شهر کمه)
• آبشار بی‌بی سیدان
• آبشار تقرچه
• رودخانه شمس‌آباد و چشمه ناز ونک
• آبشار آب ملخ
• غار دنگزلو
• سد حنا
• چشمه خوانسار
• رودآباد
• چالقفا
• غار پلنگ سمیرم
• غار چهل ستون
• غار شاه آباد
• سد کمانه
• روستای نمونه گردشگری خفر و آبشار خفر
• چشمه آب اسپید
• آبشار تنگ دناسا

جاذبه‌های تاریخی

• تقرچه
• مسجد و حمام خانعلی
• مسجد جامع شهر سمیرم (محلهٔ قلعه)
• میل‌های سنگی
• حمام خواجگان
• آسیاب‌های آبی (خانعلی)
• قبرستان و سنگ قبرهایی از اوایل عهد اسلام
• کتیبه‌های ناخوانا در غار اشکفت راز در اطراف شهر
• سنگهای عصاری

پشمکون

جاذبه‌های مذهبی

• امامزاده ابراهیم
• امامزاده زید بن علی
• امامزاده سید محمد و سید احمد خفر
• امامزاده معصومه خاتون

امامزاده بی بی گل خاتون شهر کمه

صنایع دستی

در چند سال اخیر تعداد کارگاه‌های صنایع دستی سنتی شهر کاهش یافته‌است. با این حال از مهم‌ترین صنایع دستی سمیرم می‌توان به قالی، گلیم و جاجیم اشاره کرد.

ره آورد

مهم‌ترین سوغات سمیرم همان سیب معروف این شهر است. از دیگر ره آورد‌های سمیرم می‌توان به قارا، کشک و صنایع دستی به ویژه قالی و گلیم و عسل و جاجیم اشاره نمود.

آموزش عالی

• دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمیرم
• دانشگاه پیام نور سمیرم

آموزش دینی

مهم‌ترین مرکز آموزش دینی در سمیرم حوزه علمیه امام صادق است که در سال ۱۳۶۴ تأسیس شده‌است.

آموزشگاه موسیقی سرو آزاد

مرکز تخصصی موسیقی در سمیرم به مدیریت مسعود آصفی کارشناس ارشد موسیقی در سال ۱۳۹۰ تاسیس شد.

سازهای اموزشی (تار،سه تار،گیتار،سنتور،ویولن،موسیقی ارف،)

آموزشگاه موسیقی نغمه شرقی

راه‌های ارتباطی

با توجه به موقعیت شهرستان سمیرم و قرار گرفتن آن بین سه استان فارس، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و همچنین عبور ترافیک استان‌های بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد و قسمتی از ترافیک استان‌های فارس و چهارمحال و بختیاری از این شهرستان به طرف شمال و مرکز، اهمیت راه‌های ارتباطی این شهرستان زیاد است. ولی با این حال راه‌های ارتباطی این شهرستان با توجه به اهمیت آن، آنچنان توسعه نیافته‌است. شهرستان سمیرم دارای ۸۶۰ کیلومتر بزرگراه اصلی، فرعی و روستایی و یک هزار و ۹۹۲ کیلومتر راه همسنگ (رتبه دوم در استان) است.

شهر سمیرم دارای چند خروجی اصلی و فرعی است. جاده‌های اصلی سمیرم عبارت اند از:

• بزرگراه سمیرم - شهرضا
• جاده سمیرم - یاسوج
• جاده سمیرم - آباده

یک کمربندی بزرگراه سمیرم- شهرضا را به جاده سمیرم - یاسوج وصل می‌کند و یکی هم جاده سمیرم - یاسوج را به جاده سمیرم - آباده متصل می‌سازد.

سمیرم دارای حدود سه هزار ورزشکار سازمان یافته و بیش از ۳۰ هیئت ورزشی است.

تیم‌های ورزشی و ورزشکاران سمیرمی در سطح استان، کشور و جهان توانسته‌اند به موفقیت‌های زیادی دست یابند. از جمله خواهران منصوریان و خانم الهه منصوریان، ووشوکار سمیرمی که موفق به کسب طلای جام جهانی سانشو ۲۰۱۰ چین، نقره قهرمانی جهان ۲۰۰۹ تورنتو و برنز بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰ گوانگژو شد.

مهم‌ترین امکانات ورزشی شهر سمیرم:

• مجموعه ورزشی شهید صابری
• پیست اسکی سمیرم
• مجموعه ورزشی آرسس اختصاصی بانوان
• مجموعه ورزشی اکسیژن

روزنامه اطلاعات (۲۲ خرداد ۱۳۹۱). «سمیرم؛ پنجره‌ای به سوی طبیعت». ایران‌بوم. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۴.