سگ

سگ نوع اهلی گرگ خاکستری است اما زمان و محل دقیق اهلی شدن آن مشخص نیست. بررسی ژنتیکی در سال ۲۰۱۴ (میلادی) نشان داده که تبار سگ‌ها ۲۷ تا ۴۰ هزار سال پیش از گرگ خاکستری جدا شده‌است. اما اهلی شدن آن‌ها در آن زمان اتفاق نیفتاده چون هیچ‌یک از جمعیت‌های امروزی گرگ خاکستری، نیای مستقیم سگ‌ها نیستند. این به معنی آن است که نسل سگ‌ها به جمعیتی از گرگ‌ها می‌رسد که نسل نوع وحشی آن‌ها اکنون منقرض شده‌است. زمان آغاز اهلی شدن سگ حدود ۱۱ تا ۱۶ هزار سال پیش و پیش از آغاز دوران کشاورزی و دامپروری در اروپا است. در نتیجه با مدارک باستان‌شناسی که نشان می‌دهند اهلی شدن سگ‌ها در جوامع شکارچی-گردآورنده انجام شده سازگار است. البته فسیل‌هایی از سگ‌سانان شبیه به سگ به قدمت ۳۳ هزار سال در سیبری پیدا شده‌اند. اما مشخص نیست آیا این فسیل‌ها نیاکان سگ‌های امروزی هستند یا نشان‌دهنده تلاش‌های ناموفقی برای اهلی‌سازی یا گرگ‌هایی هستند که شباهت ساختاری به سگ‌های امروزی داشته‌اند. محل جغرافیایی اجداد سگ‌های امروزی هم نامشخص است. مدارک متفاوتی از جنوب شرق آسیا، خاور میانه و اروپا حمایت می‌کنند.

فریدون جنیدی دربارهٔ ریشهٔ نام سگ می‌نویسد: سگ از ریشهٔ «سْوَن» (به انگلیسی: svan) اوستایی است که در اوستا بگونه‌های «سْپَن»، «سْپانَ»، «سْپَکَ» آمده‌است، که همه از ریشهٔ «اَس» (شتاب، تندی و تیزی) اوستایی برآمده اند. این واژه در برخی زبان‌های ایرانی چون تالشی بگونهٔ «اِسپَ» درآمد، و بگونهٔ «سْوَ» دگرگون گردید، و بعدها با دگرگون شدن «و» به «گ» بگونهٔ سگ در زبان فارسی درآمد.

از سگ به عنوان موجودات نزدیک به انسان، نخستین بار در اسطوره ایرانی کیومرث یاد شده‌است، در این اسطوره، هورامزدا نخستین انسان یعنی کیومرث را به همراه یک سگ و یک گاو و یک پرنده، آفرید.

در کتاب ارداویراف‌نامه (متعلق به دوره ساسانی)، ارداویراف، موبد ساسانی در هنگام بازدید از دوزخ متوجه پاهایی می‌شود که در دوزخ هستند ولی صاحب آن پاها در بهشت است، به او گفته می‌شود که این پاها، سگ‌ها را لگد زده‌اند.

شاهنامه فردوسی به داستان ممنوعیت نگهداری سگ و گربه در خانه‌های شهری، در دوران خسروپرویز اشاره می‌کند که با اجرای نمایش «گربه رقصانی» و خندیدن خسروپرویز، ممنوعیت لغو می‌شود.

سگ در فرهنگ ایران دارای قداست فراوان و دور کننده دیو است و در وندیداد که کتاب قانون ایرانیان دوره ساسانی بود چنین آمده

هر کس سگ گله، سگ خانگی یا سگ ولگرد یا سگ پرورده (شکاری) را بزند و بکشد، روان او هنگام رفتن به جهان دیگر، با شیونی بلندتر از شیون گوسفندی که گرگی در جنگلی بزرگ بدو شبیخون زده باشد، پرواز کند و … سگ نگهبان چینودپل در برابر زوزه و شبیخون دیوان، به وی یاری نرساند

و مجازات حکومت ایران در دوره ساسانی برای کشتن سگ، هزار و ششصد تازیانه بعلاوه جبران خسارات ناشی از نبود حیوان بود.

احترام به سگ در ایران باستان به حدی بود که در وندیداد حتی برای افرادی که به سگان خوراک بد بدهند نیز، مجازات تازیانه در نظر گرفته شده بود و حتی توصیه شده‌است که مالک سگ هار بایستی به درمان آن بکوشد

سگ سرابی

سگ سرابی از نژاد سگ‌های ایرانی بزرگ اندام از نوع ماستیف است که در کشورهای غربی، گاه با نام ماستیف ایرانی یا شپرد ایرانی هم شناخته می‌شود.

سگ شاهسون

سگ شاهسون یا سگ قفقازی یک سگ گله آسیایی است که در کشور های ایران آذربایجان گرجستان و.... یافت می شود

سگ سنگسری

سگ سنگسری یا سگ تالشی سگ گله بزرگ جثه استان های گیلان و مازندران است این سگ ظاهری شبیه سگ قهدریجان دارد اما از نظر ژنتیکی کاملا متفاوت است و طیف رنگی آن شامل رنگ های سفید ، سفید و سیاه ، سفید و قهوه ای و قهوه ای روشن است که به شدت در خطر انقراض قرار گرفته

سگ فیندو

سگ فیندو یا توله فرنگی جزو سگ های اشپیتز است و در منطقه کردستان یافت میشود این سگ حاصل جفت گیری سگ های بومی کردستان با سگ های اشپیتزی است که برای شکار استفاده میشدند

سگ قهدریجان

سگ قهدریجان سگ گله بومی منطقه قهدریجان اصفهان است سگ ریشی به نوعی از واریته های سگ قهدریجان محسوب میشود و حاصل جفت گیری سگ های تریر قد بلند روسی با سگ های قهدریجانی است

سگ کردی

نوعی سگ ماستیف است که در منطقه کردستان ایران و عراق یافت میشود این سگ به سگ عراقی هم معروف است

سگ سالوکی (تازی)

سگ سالوکی سگ تازی ایرانی است که در منطقه خراسان و افغانستان یافت میشود 

سگ خراسانی

سگ خراسانی یا سگ افغان نوعی سگ ماستیف است که در منطقه خراسان یافت میشود و دارای طیف رنگی گسترده ای است از ببری تا کلاچی و ....

فرهنگ یهود

یهودیان گوشت سگ را غیر کوشر می‌دانند و خوردن آن را منع می‌کنند.

فرهنگ اسلام

در قرآن، کتاب مقدس مسلمانان، اشاره‌ای به نجاست سگ نشده‌است و نجاست سگ را به روایت‌هایی از پیامبر اسلام نسبت می‌دهند مانند:

از ابوهریره روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: (طهور إناء أحدکم إذا ولغ فیه الکلب أن یغسله سبع مرات أولاهن بالتراب) «پاکی ظرف هر یک از شما وقتی که سگ آن را لیسید این است که هفت بار آن را بشوید، اولین بار با خاک».

همین امر، سبب اختلاف بین مذاهب مختلف اسلامی شده‌است و مذاهب امامیه، حنفیه، حنبلیه و شافعیه، سگ را نجس ولی خرید و فروش آن را مجاز می‌داند اما مذهب مالکیه سگ را نجس نمی‌دانند. در مذهب تشیع نیز برخی علما سگ را نجس و برخی، پاک می‌دانند

در تشیع یکی از مذاهب اسلام، برخی مراجع تقلید، سگ را نجس می‌شمارند.

بررسی فسیل‌های باقی‌مانده از سگ‌های باستانی و بررسی تغییرات ژنتیکی آن‌ها نشان می‌دهد که سگ‌ها حدود هفده تا بیست و چهار هزار سال پیش از لحاظ ژنتیکی به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم شدند. سگ‌های شاخه شرقی در نقاط مختلف خاور دور و سگ‌های شاخه غربی در بقیه آسیا، اروپا و آفریقا ساکن شدند. سگ‌هایی که به اروپا رسیدند با سگ‌هایی که پیش از آن در آنجا بودند مخلوط شدند که باعث تغییر ژنتیکی این حیوان شد.

سگ‌های اهلی همانند دیگر خویشاوندان سگ‌سان خود مانند روباه، شغال، گرگ و دینگو متعلق به راستهٔ گوشتخواران اند. نخستین اعضای خانوادهٔ سگ‌سانان نزدیک ۲۵ میلیون سال پیش به شمال آمریکا رفتند. روباه‌ها از این گروه پدید آمدند.

همان طوری‌که در طبیعت، همه موجودات زنده، خودشان را با شرایط محیطی و تغییر اقلیم سازگار می‌کنند هیچ شکی وجود ندارد که سگ‌ها نیز که در مراحل نخست فرگشت در نقاط مختلف جهان، خود را با این شرایط سازگار کرده باشند. سگ‌های تازی نخستین برای نواحی بیابانی و دشت و سگ‌های مستیف برای نواحی کوهستانی و جنگلی سازش یافتند. جهش ژنتیکی، موجب افزایش شمار گونه‌ها شد و به تدریج این گونه‌ها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد. جمجمه و استخوان‌های یافت شده از دوران نوسنگی نشان می‌دهند که دستکم چهار گونه سگ در اروپا وجود داشته‌اند که از نظر بزرگی و شکل جمجمه با هم تفاوت داشتند. ممکن است سگ از گرگ و در مواردی دیگر از شغال فرگشت یافته باشد. همچنین ممکن است از حیوان دیگری که به‌طور مستقل از سایر حیوانات تکامل یافته‌است به وجود آمده باشند.

توله سگ تازه زاده شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل می‌شود. طول عمر یک حیوان به فاکتورهای مختلفی از جمله محیط، نژاد، سلامتی، بهداشت، تحرک، و تغذیه بستگی دارد. نژادهایی مانند اشپیتز و فکس تریر مدت طولانی یعنی ۱۸ تا ۲۰ سال عمر می‌کنند و نژادهایی مانند باکسر و ژرمن شپرد طول عمری تا ۱۲ یا ۱۳ سالگی دارند.

سگ‌ها در سن ۳ تا ۵ سالگی کاملاً بالغ شده و فعال‌ترین دوران زندگیشان را در این سنین می‌گذرانند. از سن ۷، ۸ سالگی کم‌کم حالت افتادگی و کاهش فعالیت در آن‌ها دیده می‌شود. سگ‌هایی که به این سن رسیده‌اند محیطی راحت و آرام را برای خود ترجیح می‌دهند و بیشتر آنها در این دوران در حال خواب و استراحت هستند و به‌خصوص در زمستان ساعت‌ها در محیط‌های گرمی چون کنار رادیاتور استراحت کرده یا می‌خوابند. سگ‌های پیر، دچار کاهش حس شنوایی ویا حتی ناشنوایی می‌شوند. بیشتر آنها دچار آب‌مروارید، ریزش دندان‌ها (که باعث سختی در جویدن خوراک می‌شود) و بزرگی پروستات (که باعث اِشکال در دفع ادرار می‌شود) شده و ممکن است ویژگی‌های رفتاری آن‌ها تغییر کند. نسبت به گذشته بیشتر لجاجت می‌کنند و نسبت به عادت‌های روزانه خود بیشتر وابستگی نشان می‌دهند.

چشم سگ‌ها برای جلب نظر انسان، فرگشت یافته‌است. در طول هزاران سال، در اطراف چشمان سگ‌ها ماهیچه کوچکی پدید آمده که حالتی کودکانه و جذاب به سگ می‌دهد تا برای انسان جذاب باشد و واکنش مادرانه او را برانگیزد. این ماهیچه به ابروهای سگ حالتی «بیانگر» می‌دهد که برای انسان، توهم ارتباط انسانی به وجود می‌آورد.

• تازی افغان

• سگ با کاربری نظامی در حال واق واق

• یک سگ در مسابقه مخصوص سگ‌ها

• یک نوع سگ عروسکی

• جویدن

• خوابیدن

• خمیازه کشیدن

• پریدن

• کندن زمین

• نوشیدن

• خوردن

• جابجا کردن با دهان

• زوزه کشیدن

• شپرد انگلیسی

• ماستیف انگلیسی

• ستر انگلیسی

• بولداگ انگلیسی قدیمی

• کونهوند انگلیسی

• کوکر اسپانیل انگلیسی

• سگ گله انگلیسی قدیمی

• توی تریر انگلیسی

• تریر انگلیسی قدیمی

• فاکسهوند انگلیسی

• سگ سرابی

• یک سگ باکسر ماده

• یک سگ نژاد شیتزو در ایران

• یک سگ نژاد ژرمن شپرد در ایران

• یک سگ نژاد سرابی در ایران

• شپرد انگلیسی
• شپرد آلمانی
• سگ باکسر
• شپرد آسیای مرکزی
• نمایش سگ وستمینستر کنل کلاب
• سگ در فرهنگ ایران باستان
• سگ‌هراسی
• سگ پلیس
• کنل کلاب
• سگ شیتزو
• سگ تازی ایرانی

• «سگ‌های وحشی آفریقا 'با عطسه رای می‌گیرند'». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ شهریور ۱۳۹۶.