شهرستان مه‌ولات
شهرستان مه‌ولات نام یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی به مرکزیت شهر فیض‌آباد است. جمعیت این شهرستان براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ برابر با ۵۱٬۴۰۹ نفر بوده‌است.
| شهرستان مه‌ولات | |
|---|---|
موقعیت در استان | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| مرکز شهرستان | فیض‌آباد |
| سایر شهرها | فیض‌آباد، شادمهر |
| بخش‌ها | مرکزی، بخش شادمهر |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۱٬۴۰۹ نفر |
| مذهب | شیعه |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۳۳۱۷ کیلومتر مربع |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۱- |
پیشینهٔ تاریخی
مه‌ولات یا محولات در متون قدیم با معنای متفاوتی از جمله آبادی‌های بهم پیوسته، ماه ولایت یا ولایت ماه و محو نمودن بت و بت‌پرستی ذکر شده‌است. برای نخستین بار نام مه‌ولات در کتاب تاریخ بیهق که به سال ۵۶۳ ه. ق توسط علی بن زید بیهقی تألیف شده آمده‌است. در صفحهٔ ۸۰ آن مکتوب سخن از مکانی موسوم به ولایت ماه رفته‌است. افزون بر این تاریخ نگاران و جغرافی نویسان معروفی چون فصیح خوافی صاحب مجمل می‌نویسد. در سال ۸۰۷ ه. ق امرای تیمور تعدادی از اهالی محولات را قتل‌عام نمودند، همچنین حافظ ابرو در سال ۸۲۳ ه. ق این منطقه را دارالسلطنه هرات ذکر می‌کند و در جای دیگر مؤلف روضات‌الجنات به غارت و تهاجم به محولات در سال ۸۷۴ ه. ق اشاره می‌نماید.
تقسیمات کشوری
شهرستان مه‌ولات دارای دو بخش مرکزی و شادمهر است:
- بخش مرکزی شهرستان مه‌ولات
- دهستان مه‌ولات جنوبی
- دهستان حومه
شهرها: فیض‌آباد
- بخش شادمهر
- دهستان مه‌ولات شمالی
- دهستان ازغند
- شهرها: شادمهر
اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی
آثار ثبت‌شده
| # | نام اثر | نگاره | دیرینگی | موقعیت | شمارهٔ ثبت | تاریخ ثبت | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | رباط زرمهر | دوره قاجار | روستای زرمهر | ۶۶۶۰ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
| ۲ | رباط زرنوخ | دوره صفوی | روستای زرنوخ ۳۵°۸′۱۱٫۷″ شمالی ۵۹°۲′۱۲٫۵″ شرقی / ۳۵٫۱۳۶۵۸۳°شمالی ۵۹٫۰۳۶۸۰۶°شرقی | ۶۷۳۵ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
| ۳ | رباط ظهیرآباد | دوره صفوی | روستای ظهیرآباد | ۶۷۳۶ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
| ۴ | رباط فیض‌آباد | دوره قاجار | شهر فیض‌آباد - خیابان امام خمینی ۳۵°۰′۳۹٫۶″ شمالی ۵۸°۴۶′۳۴٫۷″ شرقی / ۳۵٫۰۱۱۰۰۰°شمالی ۵۸٫۷۷۶۳۰۶°شرقی | ۶۸۷۴ | ۱۰ دی ۱۳۸۱ | ||
| ۵ | رباط میاندهی | دوره صفوی | روستای میاندهی | ۸۵۶۹ | ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ | ||
| ۶ | محوطه شهر سفید | اسلامی | روستای احمدآباد | ۱۱۶۶۰ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ | ||
| ۷ | آرامگاه منسوب به ابوسعید ابوالخیر | دوره قاجار | روستای مهنه ۳۴°۵۹′۲۱٫۴″ شمالی ۵۸°۵۰′۵۵٫۵″ شرقی / ۳۴٫۹۸۹۲۷۸°شمالی ۵۸٫۸۴۸۷۵۰°شرقی | ۱۱۹۲۴ | ۵ تیر ۱۳۸۴ | ||
| ۸ | منزل اعتمادی | دوره قاجار | کنار دفتر مخابرات روستای عبدل‌آباد | ۱۳۹۹۹ | ۹ بهمن ۱۳۸۴ | ||
| ۹ | آب‌انبار همت‌آباد | پهلوی اول | ۵۰۰ متری جنوب روستای همت‌آباد | ۱۵۲۴۳ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ | ||
| ۱۰ | مقبره خیرآباد | دوره قاجار - دوره صفوی | ۱۲ کیلومتری شرق روستای خیرآباد | ۱۵۲۴۵ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ | ||
| ۱۱ | عمارت فتح‌آباد | اواخر دوره قاجار | شمال روستای فتح‌آباد | ۱۵۲۵۶ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ | ||
| ۱۲ | رباط خیرآباد | دوره صفوی | کنار مدرسهٔ روستای خیرآباد | ۱۵۲۶۲ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ | ||
| ۱۳ | پل علی‌آباد | دوره قاجار | ۵۰۰ متری غرب روستای علی‌آباد | ۱۵۲۶۳ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ | ||
| ۱۴ | ایوان مسجد جامع ازغند | دوره تیموری | غرب روستای ازغند | ۱۵۲۶۶ | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ |
پانویس
- ↑ سالنامهٔ آماری استان خراسان رضوی – ۱۳۹۷، ص ۳۳
- ↑ «درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». www.amar.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
- ↑ «تبدیل نام دهستان محولات تابع بخش فیض آباد شهرستان تربیت حیدریه به مه ولات». سامانه ملی قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۷ آبان ۱۳۹۹.
- ↑ «پرونده رباط زرمهر در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط زرنوخ در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط ظهیرآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط فیض‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط میاندهی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده محوطه شهر سفید در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آرامگاه منسوب به ابوسعید ابوالخیر در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده منزل اعتمادی در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده آب‌انبار همت‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده مقبره خیرآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده عمارت فتح‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده رباط خیرآباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده پل علی‌آباد در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «پرونده ایوان مسجد جامع ازغند در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱.