فرامرز پسر رستم

فرامرز سردسته گردان تجسس، هنگام هجوم به مرز توران‌زمین، به بخش یا استان سپیجاب وارد شد و در آنجا با مرزبان آن بنام ورآزاد مواجه گشت. ورآزاد با سپاه خویش در برابر او ظاهر شد و از او پرسید چکاره است در این حدود چکار می‌کند، همچنین نامش چیست تا از فرجام کارش آسوده شود. آیا بفرمان افراسیاب قدم به این مرز گذاشته‌ای چه پیغامی از شاه توران آورده‌ای؟ نباید بدون احراز هویت بر دست من هلاک گردی.

فرامرز در اوج قدرت و پهلوانی بود پاسخ او را دگرگونه داد و گفت: من چرا باید بر تو بد ذات نامم را بگویم از نام من شیران پیچان شوند پیلان بی‌جان. به کین‌سیاوش پا به این مرز گذاشته‌ام و از این مرز بی‌ارز دود و آتش چنان خواهد برخاست که گرد هوا بر آن نخواهد رسید. ورازاد حرف‌های او را بیهوده دانست پیکار با فرامرز آغاز شد:

در داستان رستم و اسفندیار فرامرز و زواره که از قول رستم به اسفندیار مبنی بر اینکه نبرد فقط تن به تن باشد و کسی دخالت نکند، بی‌خبر بودند، به اردوگاه اسفندیار حمله برده و مهرنوش و نوش‌آذر پسران دوم و سوم اسفندیار را در نبرد به هلاکت می‌رسانند، در داستان رستم و شغاد نیز پس از اینکه رستم با دسیسه شاه کابل و شغاد کشته شد، فرامرز به کابل لشکرکشی کرد و با کشتن شاه کابل و کشتار چهل تن از خاندانش انتقام مرگ رستم را گرفت.

کتاب فرامرزنامه که یکی از سروده‌های رزمی ادبیات ایران است نزدیک به سده پنجم هجری کمتر از یکصد سال پس از شاهنامه فردوسی پیرامون پهلوانی‌های فرامرز و نبردهایش سروده شده‌است. سراینده فرامرزنامه ناشناخته است.

از فرامرز در دیگر کتاب‌های پهلوانی یا داستان‌های منسوب به شاهنامه هم یاد شده‌است، مانند برزونامه که در آن یکی از کنش‌های مهم او نبرد به جای رستم با برزو پسر سهراب بود. البته به روایت دیگر منابع، فرامرز به هندوستان رفت و به همراهی فرزندش جهانگیر در آنجا ماند. آنگاه با تیمور فرزند برزو هم‌نشینی داشته و او را راهنمایی کرده‌است.

فرامرز، در برهان قاطع فرآمرز یا آمرزنده دشمن، پیش آمرزنده خوانده شده‌است.

• سرخه
• فرامرزنامه
• فهرست شخصیت‌های اسطوره‌ای شاهنامه

• الهی قمشه‌ای، دکتر حسین محی‌الدین (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
• برهان قاطع