فلج خواب
فلج خواب (به انگلیسی: Sleep Paralysis) که در میان عوام به "بختک" معروف است نوعی اختلال خواب است. حالتی است که معمولاً از چند ثانیه تا چند دقیقه طول میکشد و در این مدت شخص پس از بیدار شدن از خواب یا گاهی پیش از به خواب رفتن، توانایی انجام حرکات ارادی از خود ندارد و این حالت معمولاً با ترس همراه است در این حالت شخص احساس میکند یک نیروی خارق العاده چشمهای اورا میبندد و بعد از به خواب رفتن تمامی ابعاد خانه و یا محیط را میبیند و یا حتی میترسد جیغ میکشد ولی کسی صدای اورا نمیشنود .و حتی کلیه اتفاقهایی که می بیند دقیقا درست است،مثلا شخصی که گرفتار بختک شده است تمام محیط را میبیند به گونه ای از نظر حال که مصداق دارد،به فرض مثال اگر برادرش را ببیند که بر روی تخت خوابیده با لباس زرد ، وقتی هم که از خواب بیدار شده و یا به نوعی از بختک رها شده هست برادرش با همان لباس زرد در همان مکان حضور دارد،این نوع فلج مغزی با همان بختک رویای صادقه نیست که روح به مکانی سفر کند بلکه نوعی پرواز روح هست که از واقعیت ها پیروی میکند.
برخی علت اصلی بختک را عاشقانی از عوالم دیگر میدانند و معتقد هستند که زمانی که با معشوق زمینی بسیار خوب هستند بختک به سراغشان نمیآید ولی وقتی به فرض با معشوق خود مقهور باشند ، عاشقی از عالم دیگر برای آزار آنها به سراغشان میاید.
علم پزشکی به این حالت فلج مغزی و در علم ماوراطبیعه بختک میگویند.
فرایند ایجاد فلج خواب
در مرحله ای از خواب رؤیا بینی در آن روی میدهد، مغز انتقال سیگنالهای عصبی بسوی عضلات اسکلتی را متوقف میسازد، تا شما رویاهای خود را برونریزی نکنید؛ یعنی مثلاً وقتی خواب میبیند در حال دویدن هستید، از رختخواب بلند نشوید و شروع به دویدن کنید. هنگامی که شما قصد دارید از خواب بیدار شوید، مغز مجدداً کنترل عضلات را به دست میگیرد. اما گاهی اوقات قبل از اینکه مغز کنترل عضلات اسکلتی را بدست گیرد تا عضلات از حالت فلج بودن خارج گردند، شما هشیاری خود را بازمییابید. که احساس فلج بودن میکنید. نقطهٔ مقابل این عارضه زمانی است که مغز در برخی افراد در مرحلهٔ رویابینی انتقال سیگنال به سوی عضلات اسکلتی را متوقف نمیکند باعث میشود که آنها هنگام رؤیا دیدن دستها و پاهای خود را تکان دهند یا در موارد شدیدتر دچار خوابگردی شوند.
موارد زیر باعث افزایش ریسک فلج خواب میشوند
- کسانی که بهطور طاق باز و رو به پشت میخوابند بیشتر به فلج خواب دچار میشوند.
- برنامهٔ خواب نامنظم و محرومیت از خواب.
- افزایش استرس و اضطراب.
- تغییرات ناگهانی در سبک یا محیط زندگی.
- مصرف قرصهای خوابآور و آنتی هیستامینها.
راه مقابله هنگام مواجهه با فلج خواب
- سعی کنید انگشتان دست یا پای خود را تکان دهید.
- چشمان خود را به شدت تکان دهید، به دنبال آن پلکها و سر خود را.
- سعی کنید وضعیت خروج از بدن را در خودتان القا کنید.
- در صورت مشاهدهٔ کسی که دچار فلج خواب شدهاست، میتوان با صدا کردن اسمش یا لمس بدنش او را از این حالت خارج کرد.
- برای جلوگیری از تکرار این حالت میتوان مقداری آب نوشید. کمآبی بدن، یبوست و اختلالات روده ارتباط معنا داری با این عارضه دارند.
فلج خواب یا بختک
به صورت سنتی در فرهنگهای مختلف برای فلج خواب دلایلی ماورایی ذکر شده است. در کشور ایران، رایجترین افسانه در این باب، وجود موجودی به نام بختک یا خفتک است. بر اساس این باور سنتی و غیر علمی، بختک نوعی جن میباشد که با نشستن روی سینهٔ اشخاص باعث میشود که افراد نتوانند تکان بخورند.
منابع
http://www.stanford.edu/~dement/paralysis.html بایگانیشده در ۶ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
- ویکیپدیای انگلیسی