یوزگربه

یوزگربه یک گربه‌سان متوسط با پاهای بسیار بلند (نسبتا بلندترین پا در میان گربه سانان)، دم کوتاه، گردن بلند و سر کوچک با گوش‌های بزرگ و گرد و پوزه کوتاه است. رنگ آن زرد مایل به قهوه ای با طرحی نامنظم از راه راه‌ها و خال‌های مشکی است. تنوع رنگ سیاه در برخی مناطق، به ویژه در مناطق کوهستانی مانند بلندی‌های اتیوپی، رایج است، در حالی که در اوگاندا و شرق کنگو-کینشاسا، انواعی با پوشش خالدار بیشتر دیده می‌شود. رنگ زیر بدن سفید کدر است. دم کوتاه به‌طور متناوب دارای حلقه‌های سیاه و خرمایی‌رنگ است. پشت گوش‌ها سیاه است، با یک نقطه سفید مشخص در مرکز.

طول سر تا نیم تنه آن ۶۷ تا ۱۰۰ سانتی‌متر است. دم ۲۴ تا ۳۵ سانتی‌متر است. نرها بزرگتر از ماده‌ها هستند. وزن نرها ۱۰ تا ۱۸ کیلوگرم (متوسط ۱۳ کیلوگرم)، وزن ماده‌ها ۶ تا ۱۲٫۵ کیلوگرم (متوسط ۱۱ کیلوگرم) است.

یوزگربه عمدتاً در گرم‌دشت و علفزاره باز زندگی می‌کند، اما در جنگل‌های باز، در امتداد لبه جنگل، در مناطق گرمسیری کوهستانی و در نیزارهای اطراف مرداب‌ها هم نشیمن دارد. عمدتاً در مناطقی زندگی می‌کند که چمن بلندتری دارد. در بیشتر مناطق جنوب صحرای آفریقا (به استثنای جنگل‌های بارانی متراکم و بیابان‌های بسیار خشک) و در شمال غربی آفریقا یافت می‌شود. نسل یوزگربه از مناطق پرجمعیت، مانند بیشتر مناطق آفریقای جنوبی، برانداخته شده‌است.

یوزگربه شنوایی عالی دارد و از این طریق جوندگان و طعمه‌های دیگر را در زیر زمین یا در میان علف‌های بلند زیستگاه خود پیدا می‌کند. پاهای بلندش به او اجازه می‌دهد تا بالاتر از چمن‌های بلند را ببیند. گرگ یال‌دار آمریکای جنوبی، از سگ‌سانان، جایگاه اکولوژیکی مشابهی را اشغال می‌کند و به‌طور مشابه برای شکار جوندگان در مناطقی با علف‌های بلند سازگار است.

رژیم غذایی یوزگربه شامل پستانداران کوچک (تا اندازه یک خرگوش)، مارمولک، مار، پرندگان و حشرات است. گاهی میوه‌ها، ماهی‌ها و قورباغه‌ها را نیز می‌خورد و گاه بزهای جوان شکار او می‌شوند. مهم‌ترین طعمه او موش است که به دلیل شنوایی عالی می‌تواند آنها را در میان علف‌های بلند یا زیر زمین بیابد.

یوزگربه روند روزانه خود را با طعمه تطبیق می‌دهد: اگر موش‌های روزگرد مانند آرویکانتیس زیاد باشند، یوزگربه عمدتاً در طول روز شکار می‌کند، زمانی که به خصوص موش‌های شب‌گرد مانند موش‌های مانداب و موش‌های کُرکی زباد باشند یوزگربه هم بیشتر در شب شکار می‌کند. پس از یافتن طعمه، با یک پرش سریع به سوی حیوان می‌جهد. حیوانات زیرزمینی را با پاهای جلویی بلند خود از لانه‌هایشان بیرون می‌آورد. یوزگربه همچنین می‌تواند پرندگان را با پرش از آسمان بگیرد. یوزگربه پوست شکار خود را می‌کند و تکه‌هایی از طعمه‌های بزرگ‌تر را در زیر زمین ذخیره می‌کند. این جانور مرغ را هم می‌خورد و می‌تواند آسیب فراوانی به مرغداران وارد کند.

یوزگربه گونه‌ای تک‌زی است. در قلمرو کوچکی زندگی می‌کند که در برابر سایر یوزگربه‌ها بتوان از آن دفاع کرد. با این حال، منطقه اطراف او (تا ۳۰ کیلومتر مربع) با یوزگربه‌های دیگر مشترک است. محدوده قلمرو خود را ادرار مشخص شده‌است. هنگام روبه رو شدن بین خود، یوزگربه‌ها سرشان را بالا و پایین تکان می‌دهند. یوزگربه‌ها اغلب با ایستادن روی انگشتان پا، با پشت خمیده، خود را بسیار بزرگ می‌کنند. این حیوان به‌هنگام پرخاشگری صداهای غرغر درمی‌آورد و پارس می‌کند و با چنگال‌هایش زخم می‌زند. غار زیرزمینی یا فضایی بین صخره‌ها یا پوشش گیاهی متراکم برای او به عنوان پناهگاه عمل می‌کند.

یوزگربه جفت‌خواه فریادهای بلندی سر می‌دهد، پهلوهایش را می‌مالد و ادرار می‌ریزد. پس از یک دوره بارداری ۶۷ تا ۷۷ روزه، دو تا سه بچه گربه در پناهگاهی در میان علف‌های بلند، در زیر بیشه‌های متراکم یا در گودالی بین صخره‌ها متولد می‌شوند. بچه گربه‌ها در بدو تولد نابینا و درمانده هستند و گوش‌های نسبتاً کوچکی دارند. مادر مرتباً بچه‌های خود را به پناهگاه‌های جدید می‌کشاند. بعد از چهار تا پنج هفته برای اولین بار گوشت دریافت می‌کنند، اما هنوز تا حدود شش ماهگی به آنها شیر داده می‌شود. بعد از یک سال مستقل می‌شوند و خردسالان نر به بیرون فرستاده می‌شوند تا به دنبال سرنوشت خورد بروند. مادران ادامه در لانه ماندن بچه‌ماده‌ها را تحمل می‌کند. یوزگربه‌ها از دو سالگی از نظر جنسی بالغ می‌شوند. یوزگربه به‌طور متوسط بین سیزده تا بیست سال عمر می‌کند.

اعتقاد بر این است که نزدیکترین بستگان یوزگربه گربه طلایی آفریقایی و سیاه‌گوش هستند. اگر قرار بود این سه گونه با هم در یک جنس قرار گیرند، باید از نام کاراکال Gray 1843 استفاده شود.

بزرگترین گربه خانگی در جهان، گربه آشرا، تلاقی بین یوزگربه آفریقایی و گربه پلنگی از آسیا است. این گربه دورگه که ممکن است بتوان آن را تنها یک گونه از گربه ساوانا به‌شمار آورد، در بسیاری از کشورها ممنوع است.

از سال ۲۰۱۷، یوزگربه دیگر حیوان خانگی مجاز نیست. دارندگان قبلی در صورت داشتن مجوز می‌توانستند حیوانات خود را نگهداری کنند. در فلاندر برای نگهداری آنها مجوز لازم است .

• Wikipedia-bijdragers, "Serval (katachtige)," Wikipedia, de vrije encyclopedie, https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Serval_(katachtige)&oldid=61218899 (accessed maart 1, 2022).