ضاحیه بیروت

ضاحیه

اطلاعات کلی
کشور	لبنان
مساحت	۲۸ کیلومتر مربع
جمعیت کل	بیش از یک و نیم میلیون نفر
اماکن
حوزه علمیه	آموزشگاه شرعی اسلامی، حوزه رسول الاکرم، دانشگاه دعوت اسلامی

ضاحیه، منطقه جنوبی بیروت و محل اصلی زندگی شیعیان. این منطقه با ۲۸ کیلومتر مربع مساحت، بیش از یک و نیم میلیون نفر را در خود جای داده است. مراکز مهمی همچون سفارتخانه‌های برخی کشورها و دفتر سازمان ملل و دفاتر شبکه‌های العالَم و المنار در آن جای دارد.

تراکم جمعیت

بیش از یک سوم جمعیت لبنان یعنی حدود یک و نیم میلیون نفر در ضاحیه زندگی می‌کنند. مساحت ۲۸ کیلومتر مربعی این منطقه در مقابل مساحت اندکی بیش از ۱۰ هزار کیلومتری کل لبنان نشان می‌دهد که پرجمعیت‌ترین منطقه مسکونی این کشور همین منطقه است.

موقعیت جغرافیایی

ضاحیه از قسمت جنوب با منطقه خلده، از شمال با طیونه، از شرق با مناطق عین الرمانه و حدث و از غرب با سواحل منطقه اوزاعی همسایه است. ضاحیه جنوبی بیروت از لحاظ اداری تابع استان جبل لبنان است و در گذشته به نام مناطق ساحل متن جنوبی در استان المتن معروف بود.

مراکز مهم

ضاحیه جنوبی بیروت اینک دارای ساختمان‌های اداری، فروشگاه‌های بزرگ، مراکز صنعتی، مالی، اقتصادی و مراکز مهمی چون سفارت ایران،کویت، مغرب، یمن، دفتر سازمان ملل و آژانش بین المللی حمایت از آوارگان فلسطینی است. در این منطقه، حوزه‌های دینی، دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های مختلف مانند آموزشگاه شرعی اسلامی، حوزه رسول الاکرم، دانشگاه دعوت اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی و بسیاری از مراکز فنی حرفه‌ای و تربیتی خصوصی قرار دارند.

در این منطقه همچنین شبکه‌ها و مراکز مختلف خبری و رسانه‌هایی از قبیل العالم، المنار، ان.بی.ان، الایمان، النور، الرساله، البشائر و البصائر فعالیت دارند.

ضاحیه جنوبی همچنین منازل و دفتر‌های بسیاری از علمای شیعه و به ویژه مسؤولان حزب الله را در خود جای داده است؛ این منطقه مرکز تجمع علمای مسلمان و بسیاری از مؤسسه‌های خدماتی است.

ترکیب جمعیتی

ساکنان این منطقه حدودا ۵۳ درصد از جنوب، ۲۱ درصد از استان بقاع، ۱۴ درصد از بیروت، ۱۰ درصد از جبل لبنان و بقیه از سایر مناطق این کشور هستند. رشد جمعیت مناطق ضاحیه جنوبی بیروت در طول تاریخ لبنان همواره رو به افزایش بوده است.

موج مهاجرت‌ها

• در دوران استقلال لبنان در سال ۱۹۴۳م/ ۱۳۲۲ش موج مهاجرت مردم از مناطق روستایی جنوب، بقاع و جبل به سوی بیروت برای یافتن کار و زندگی بهتر افزایش یافت. اکثر این مهاجران، مردمان فقیر، کشاورزان و ساکنان روستاها بودند.

• به دنبال اشغال فلسطین در سال ۱۹۴۸/ ۱۳۲۷ش به دست صهیونیست‌ها و به دنبال آن مهاجرت هزاران فلسطینی به سوی لبنان، دولت لبنان اردوگاهی را در نزدیکی بزرگراه فرودگاه واقع در منطقه بُرجُ البَراجِنَه و اردوگاه‌های دیگری نیز در منطقه جنوب بیروت به نام صبرا و شتیلا برپا کرد. بدین ترتیب ضاحیه جنوبی بیروت، تقریبا ۳۰ هزار پناهنده فلسطینی را در خود جای داد.

• در سال ۱۹۷۹ با افزایش حملات رژیم صهیونیستی به روستاها و مناطق جنوب لبنان، به خصوص مناطق نزدیک به مرز فلسطین اشغالی، شمار بسیاری از ساکنان این مناطق به سوی مناطق داخلی لبنان مهاجرت کردند و بدین ترتیب مساحت این مناطق روز به روز گسترده‌تر شد و افراد بیشتری را در خود جای داد.

• با شروع جنگ داخلی لبنان که با نقشه هنری کیسنجر وزیر امور خارجه آمریکا و با هدف تقسیم لبنان به مناطق کوچک و پراکنده طراحی شده بود، شمار زیادی از مسلمانان شیعه مناطق شرقی بیروت مانند النبعه، الدکوانه، تل الزعتر، حاره الغوارنه و جبیل که در اثر کثرت جنایت‌ها و خشونت‌های ناشی از جنگ به تنگ آمده بودند، مجبور به ترک خانه‌های خود و سکونت در ضاحیه جنوبی بیروت شدند.

وضعیت رفاه

با وجود پیشرفت‌ها، این محله هنوز در فقر به سر می‌برد. خیابان‌ها و کوچه‌های ضاحیه جنوبی بیروت، نشانگر وضع نامطلوب معیشتی و عدم توجه و رسیدگی دولت به آن است.

در ضاحیه، خیابان‌هایی وجود دارد که از سال‌ها پیش مرمت و بازسازی نشده‌اند و آثار جنگ و ترکش، گلوله‌ها و چاله‌های زیاد در آنها دیده می‌شود. رفت و آمد خودرو‌های سازمانی، کارگری و همچنین حرکت اتوبوس مدارس به پایتخت، ترافیک صبحگاهی سنگین در در نواحی تلاقی جنوب شهر بیروت با خروجی‌های ضاحیه جنوبی بیروت ایجاد می‌کند.

این منطقه همچنین از پوشش خدمات دولتی محروم است. مردم از وضعیت برق در این منطقه رنج می‌برند و برخی از مردم برای روشن کردن لامپ منازل خود، مجبور به رشوه دادن به مسئولان برق می‌شوند. وضعیت دریافت برق در ضاحیه جنوبی، ۱۰ ساعت در شبانه‌روز، آن هم به صورت پراکنده و غیرمنظم است. در حالی که خدمات برق در قسمت‌های مرکزی بیروت، ۲۱ ساعت و در مناطق دیگر ۱۲ تا ۱۸ ساعت در شبانه‌روز در اختیار شهروندان است.

تأمین آب آشامیدنی سالم در این منطقه با سختی همراه است. برخی به حفر چاه پرداخته و برخی دیگر آب مورد نیاز خود را از مناطق دیگر با قیمت بالا خریداری می‌کنند.

نقش حزب‌الله در منطقه

به دلیل ترافیک سنگین در خیابان‌های ضاحیه و نبود نیرو‌های راهنمایی و رانندگی، حزب الله با تربیت و آموزش افراد خود، کنترل رفت و آمد در این خیابان‌ها را به دست گرفته است. حزب الله از طریق مؤسسه‌هایی نظیر جهاد سازندگی و کمیته امداد امام خمینی، خدمات اجتماعی و درمانی وسیعی را به اهالی منطقه ارائه می‌کند.

جایگاه حزب‌الله

با افزایش هواداران حزب الله در ضاحیه جنوبی بیروت، این منطقه به پایتخت مقاومت تبدیل شده است و ساکنان آن در ۳۰ سال گذشته دستاوردهای سیاسی و اجتماعی فراوانی داشته‌اند. از جمله این دستاوردها می‌توان به لغو پیمان ۱۷ ایار (۱۹۸۳/ ۱۳۶۲)، بیرون راندن نیرو‌های نظامی چند ملیتی به دنبال انفجار در پایگاه دریایی آمریکایی المارینز، انفجار در مرکز چتربازان فرانسوی (۱۹۸۳)، جلوگیری از نابودی ضاحیه و سقوط آن به دست ارتش در دوران امین جمیل رییس جمهور وقت لبنان (۱۹۸۴/ ۱۳۶۳) اشاره کرد.

طلال عتریسی استاد دانشگاه لبنان درباره این منطقه معتقد است که وجود حزب الله و موسسه‌های وابسته به آن باعث شهرت این منطقه شده و از ضاحیه جایگاهی یگانه و بی‌نظیر در لبنان ساخته است.

پانویس

منابع

• نگاهی به ضاحیه بیروت، محله زندگی سید حسن نصرالله، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، شماره خبر: ۲۶۹۴۸۴۶، ۱۳۹۱/۴/۱۱.