بلدح فخبلدح فخ سرزمینی در غرب مکه و مکان فرود آمدن پیامبر در صلح حدیبیه می‌باشد. ۱ - معرفی و مکان بلدح فخبلدح نام وادی‌ای در غرب مکهدر مسیر مکه به تنعیماست. این منطقه میان وادی فخ، محل شهادت حسین بن علی بن حسن مثنی از نوادگان امام حسن در ۱۶۹ق.در شش میلی (کمتر از ۱۲کیلومتر) مکه [۷]
تاریخ مکه، ص۱۴۰.
و حدیبیه، محل پیمان حدیبیه میان پیامبر و قریش به سال ششم ق. در حدود ۲۰ کیلومتری مکه [۸]
تاریخ مکه، ابن خلدون، ص۵۶.
قرار دارد.با توجه به این که امروز قسمت‌های گوناگون فخ به نام‌های گوناگون مشهور است، باید بلدح را میان زاهر یعنی قسمت میانی فخ، و حدیبیه دانست. [۱۰]
فرهنگ اعلام جغرافیایی، حمد محمد حسن شراب، ص۲۹۹.
دره ملحة العراب را از دره‌های این وادی شمرده‌اند.از بلدح به عنوان بخشی از سرزمین بنی فزاره از تیره‌های بنی غطفان یاد شده است.۲ - ماجرای نزول پیامبر در بلدح فخدر سال ششم ق. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای انجام اعمال حج تمتع همراه با هزاران تن از مسلمانان و با شماری بسیار از چهارپایان که برای قربانی با گردنبند مشخص شده بودند، به سوی مکه حرکت کرد. قریش برای پیشگیری از ورود پیامبر، دویست سوار را به فرماندهی خالد بن ولید یا عکرمة بن ابی جهل همراه با شماری زن و فرزند به سرزمین بلدح گسیل داشت و همه چاه‌های آن جا را تصرف کرد. از این رو، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ناچار شد در پایین بلدح که به حدیبیه مشهور است، توقف نماید؛ پستی زمین‌های بلدح و سرازیر شدن آب دره‌های پیرامون همچون افاعیه [۲۵]
میقات حج، ش۱۵، ص۹۳، «فرهنگ آثار تاریخی مکه».
و تینکه از کوه‌های پیرامون مسجدالحرام سرچشمه می‌گیرند، این وادی را به منطقه‌ای سرسبز با چشمه‌های فراوان تبدیل کرده بود. بر پایه گزارشی، معاویة بن ابی سفیان ۱۰ چشمه در مکه و پیرامون آن جاری کرد که در پیرامون آن‌ها باغ‌هایی ایجاد شد. در وادی بلدح نیز باغ‌هایی با نام بلدح و ابن العاص ( سعید بن عمرو بن سعید بن العاص ) ایجاد شد. همچنین معاویه چشمه‌هایی در بلدح ایجاد کرد.۳ - منابع مقالهاخبار مکه: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ اسد الغابه: ابن اثیر (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق؛ امتاع الاسماع: المقریزی (م. ۸۴۵ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق؛ تاریخ ابن خلدون: ابن خلدون (م. ۸۰۸ق.) ، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۸ق؛ دلائل النبوه: البیهقی (م. ۴۵۸ق.) ، به کوشش عبدالمعطی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۵ق؛ سبل الهدی: محمد بن یوسف الصالحی (م. ۹۴۲ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ عیون الاثر: ابن سید الناس (م. ۷۳۴ق.) ، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۴ق؛فخری: ابن الطقطقی (م. ۷۰۹ق.) ، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۸ق؛ فرهنگ اعلام جغرافیایی و تاریخی در حدیث و سیره نبوی: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شیخی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش؛ مراصد الاطلاع: صفی الدین عبدالمؤمن بغدادی (م. ۷۳۹ق.) ، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ المعارف: ابن قتیبه (م. ۲۷۶ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، ۱۳۷۳ش؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم ما استعجم: عبدالله البکری (م. ۴۸۷ق.) ، به کوشش السقاء، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۳ق؛ مقاتل الطالبیین: ابوالفرج الاصفهانی (م. ۳۵۶ق.) ، به کوشش سید احمد صقر، بیروت، دار المعرفه؛ میقات حج (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت؛ نهایة الارب: احمد بن عبدالوهاب النویری (م. ۷۳۳ق.) ، قاهره، دار الکتب و الوثائق، ۱۴۲۳ق. ۴ - پانویس۵ - منبعحوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «بَلدَح فخ». |