تحریف مفهوم بدعتمفهوم مهم اسلامی دیگر که از سوی برخی مورد تحریف واقع شده، مسئله «بدعت» است. ۱ - مفهوم بدعتدر ابتدا لازم است با معنی این مفهوم آشنا شویم. بدعت یعنی کسی خودسرانه احکام اسلام را مطابق ذوق و سلیقه خویش تغییر دهد، حکمی را اضافه یا حذف کند. در احادیث اسلامی به شدت با این مسئله مخالفت شده است که چند نمونه را عرض می‌کنیم. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) می‌فرمایند: «کل بدعة ضلالة و کل ضلالة فی النار» هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی‌ای سرانجامش آتش دوزخ است. در جایی دیگر امیرمؤمنان علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «ما هدم الدین مثل البدع» هیچ چیز دین را نابود نمی‌کند مگر بدعت‌های خودسرانه. در حدیث سوم که درمورد همکاری با بدعت گذار است پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) می‌فرمایند: «من تبسم فی وجه مبتدع فقد اعان علی هدم دینه» کسی که با بدعت‌گذار همکاری کند حتی به اندازه تبسم به روی او، دین خود را نابود کرده و به محو اسلام کمک کرده است. ۲ - فلسفه تحریم بدعتفلسفه تحریم بدعت چیست و چرا این قدر در تحریم بدعت احادیث سنگینی وارد شده است؟ دلیل آن روشن است، اگر بنا شود احکام اسلام دستخوش سلیقه‌ها گردد بعد از گذشت مدتی چیزی از اسلام باقی نمی‌ماند. اصالت اسلام زمانی حفظ می‌شود که بدعت‌ها در آن راه نیابد. به عنوان مثال ممکن است جمعیتی پیدا شوند و بدعت بگذارند که وضو و غسل برای زمانی بوده که مردم موازین بهداشتی را رعایت نمی‌کردند، ولی در حال حاضر علاوه بر رعایت بهداشت وشستشوی دست ورو با صابون، گاه هر روز حمام می‌کنند، بنابراین نیازی به وضو و غسل نیست! یا این که زکات برای عصر جامعه کشاورزی و دامداری بوده است و در جامعه صنعتی امروز، نیازی به آن نیست و مالیات‌ها جایگزین آن می‌شود! یا حج برای رؤیت عظمت اسلام است و در حال حاضر که با فیلم برداری این کار میسر است، ضرورتی برای اعمال حج وجود ندارد! و امثال این موارد که اگر اعتنا شود بعد از مدتی ماهیت اسلام تغییر اساسی پیدا خواهد کرد. بنیانگذار اسلام با آینده نگری روشنی که داشته از ابتدا مسیر این انحرافات را بسته است و از این روایت استفاده می‌شود که «هیچ کس حق تغییر احکام اسلام را ندارد و باید اصالت آن باقی بماند». ۳ - تحریف خطرناک در معنی بدعتبا وجود آنچه گذشت دو گروه دچار تحریف شده و مسئله بدعت را تبدیل به مفهوم ضد آن کرده‌اند. گروه اول: گروهی هستند که اخیرا به وجود آمده‌اند و از آیات و احکام اسلام قرائت تازه‌ای ارائه می‌دهند؛ به عنوان مثال می‌گویند: احکام جزائی اسلام مربوط به زمان ما نیست! و یا رباخواری مربوط به زمان سابق بود و بانکداری امروز بدون رباخواری اداره نمی‌شود! یعنی بدعت اسلامی را با نام «قرائت تازه» مطرح می‌کنند. در پاسخ می‌گوییم: مفاهیم اسلام مانند اصول صرف و نحو و لغت هر زبانی، مشخص و آشکار است و آیا قرائت تازه، چیزی جز تحمیل سلیقه خود بر آیات قرآن و احکام اسلامی چیز دیگری است؟ باید مراقب باشیم بدعت‌ها در قالب قرائت تازه ما را فریب ندهند که باعث محو اسلام خواهد شد. گروه دوم: وهابیون تکفیری هستند که هر کار نویی را بدعت می‌دانند. حتی در تاریخ آمده است که دوچرخه را بدعت می‌دانستند و می‌گفتند: زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) و خلفا دوچرخه نبوده است، و آن را «مرکب شیطان» نامیدند! ولی امروزه تجدیدنظر کرده‌اند و از بهترین اتومبیل‌های دنیا استفاده می‌کنند. و یا زمانی که خط تلفن در سربازخانه یا قصر پادشاه آن زمان کشیده شد، عده‌ای از وهابیون آن را «خط شیطان» نامیدند! الآن نیز به همین صورت مثلا مراسم عید ولادت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) و هر مراسم جدیدی را بدعت می‌دانند! در پاسخ آن‌ها می‌گوییم: نوآوری، یا عرفی است یا شرعی. نوآوری عرفی مانند قوانین و ساختمان‌ها و تکنولوژی‌های روز است که به تصدیق همه عقلا مانعی ندارد. حتی ساختمان مسجدالحرام و مسجدالنبی در حال حاضر با زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) قابل مقایسه نیست. وهیچ کس این تغییرات را به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) نسبت نمی‌دهد و نمی‌گوید این‌ها دستور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) بوده است تا تصور شود بدعت شرعی است. ولی گاهی نوآوری‌ها شرعی است یعنی می‌گوییم: وضو که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌اله‌وسلّم) دستور داده‌اند، برای آن زمان است و در حال حاضر نیاز به آن نیست؛ این امر از نظر ما شیعیان نیز مردود است. بنابراین توجه داشته باشند که نوآوری‌های عرفی را با نوآوری شرعی مخلوط نکنند و مسلمانان را تکفیر ننمایند و به این بهانه خون بی گناهان را نریزند و آلوده خلاف نشوند. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی، برگرفته از مقاله «تحریف مفهوم بدعت». |