زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

دلیل تحریر الوسیلة - احیاء الموات و اللقطة (مازندرانی)





« دليل تحرير الوسيلة: إحياء الموات و اللقطة» اثر آية الله شيخ علی اکبر سیفی مازندرانی ، از كتب فقهى استدلالى و از شروح تحریر الوسیله امام خمینی ( ره) در تبيين احكام و فروعات فقه شیعه امامیه و تحقيق در مصادر قواعد و مبانى اين احکام مى‌باشد.


۱ - انگيزه تأليف



تشريح غوامض و مبهمات و حل مسايل با بررسى و شناسايى منابع و مصادر اقوال و شناسايى قواعد و مبانى هدف اصلى نويسنده است.
[۱] دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۱.


۲ - ساختار



بيان دلايل احکام و مستندات و ادله فقهى با استدلال و تحقيق، شيوه كلى اين كتاب است.

۳ - گزارش محتوا



كتاب حاضر حاوى دو بخش است يكى زمين‌هاى موات و مسايل مرتبط به احياى آنها و مبانى و مستندات فقهى احيا و مالكيت آن و ديگرى احكام شى‌ء گم شده.
در باره موات به تعاريف مختلف در كتب فقهى اشاره شده. در خصوص ملكيت آور بودن احيا به صحيحه محمد بن مسلم ، صحيحه فضلاء، موثقه سكونى، صحيحه ابن يزيد، صحيحه معاویه بن وهب و نيز روايت صحيح سليمان بن خالد استناد شده و اين نتيجه به دست آمده كه بيشتر اين روايت‌ها دلالت بر ملكيت آورى احياى هر زمين مواتى دارد و هيچ نص مخالف و متعارضى هم اين ظهورات عمومى را رد نمى‌كند.
در باره اقسام اصلى موات به تفكيك موات در دار الاسلام يا دار الكفر بحث شده و اين فرع فقهى كه فقها معتقدند کافر با احيا، صاحب زمين موات نمى‌شود نقد و رد شده و سخن صاحب تذکره و جامع المقاصد در اين مورد نقد گرديده است.
فروعات مختلفى از احكام زمين موات در متن تحرير آمده و در شرح آن مبانى، دلايل و وجوه استدلال بررسى و به اختصار بيان شده است. اين فروعات در باره موضوعات زير است: موات مجهول المالك، حكم اعراض مالك از زمين موات، احكام زمينى كه مالكش از آن اعتراض نكرده و رابطه مالكيت و موات بودن در اين نوع زمين‌ها و نيز جمع و رفع تعارض ميان مدلولات دو روايت صحيحه معاويه و سليمان.
همين طور حيازت و مالكيت اجزا و بخش‌هاى زمين موات و آلات و وسايل آن و زمين موات موقوفه بررسى و علاوه بر تعليل آراى متن به اقوال فقهاى ديگر و تشريح ادله و مستندات روايى پرداخته شده است.
يكى ديگر از مباحث مهم بخش اراضى موات مربوط به احياى حریم و احكام آن است. در اين پژوهش مستندات مربوطه به حريم خانه و محدوده آن و عدم جواز آن طرح شده است. در حكم عدم جواز علاوه بر اجماع فقها به روايات مختلفى استناد شده است. سپس حريم ديوار و رودخانه، حريم چاه، چشمه، كاريزها، قنوات و حريم روستا هم از لحاظ مفهومى و هم از لحاظ مستندات فقهى و ادله تحقيق شده است.
روايات و مصادر فقهى در خصوص قلمرو جواز تصرف هر يك از همسايگان و مقدار مالكيت آنها شرح و تبيين گرديده است.
در باره تبديل مزرعه و بستان به روستا و تصرف در آن، برخى به اجماع و ادله ديگر استناد كرده و آن را جايز ندانسته‌اند اما نويسنده ادله و مبنايى وارد كرده است. آن‌گاه اشكالات مختلف استفاده از املاك و زمين‌ها و مناسبات متصرفان با همسايگان بررسى و حکم فقهى هر مورد بررسى شده است.
بحث بعدى به حق تحجیر ، مبانى و ادله فقهى آن و نيز رابطه تحجير با مالكيت و تصرف اختصاص يافته است.
مبحث املاك و زمين‌ها و جاهاى مشترك و عمومى در ادامه از لحاظ فقهى و آراى عالمان شیعه به اختصار تشريح شده و در چند فرع مختلف عمدتا مستندها و دلايل اين فروعات ارزيابى گرديده است.
بحث بعدى به مهايات يا اشتراک اشخاص مختلف در استفاده از آب يك رودخانه و نحوه قسمت آن و مبانى شرعى آن اختصاص يافته و در دنبال آن از احياى معادن و اقسام آن و نحوه تصرف و مالكيت آن سخن رفته است.
[۷] دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۵.

كتاب دوم اين جلد در باره فروعات لقطه و احكام و مستندات و ادله آن مى‌باشد و به سه مبحث و فروعات عديده تقسيم شده كه اين سه مبحث عبارتند از: گم شدن حيوان به عنوان« ضاله»، گم شدن غير حيوان، وجوب تعريف لقطه و احكام و مسايل آن. در اين مبحث پايانى عمدتا مباحث نظرى و مصاديق مفهوم لقطه از نظر فقها بررسى شده است.
[۸] دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۱۴۷.


۴ - پانویس


 
۱. دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۱.
۲. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۱۵، ص۱۵۶.    
۳. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۲۵، ص۴۱۳.    
۴. وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۲۵، ص۴۱۲.    
۵. تذکرة الفقهاء(ط ق)، علامه حلی، ج۲، ص۴۰۱.    
۶. جامع المقاصد، محقق کرکی، ج۷، ص۱۰.    
۷. دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۵.
۸. دليل تحرير الوسيلة - إحياء الموات و اللقطة، على اكبر سيفى، ج۱، ص ۱۴۷.


۵ - منبع



نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.