رمیصاء بنت ملحانرُمَیْصاء بنت مِلحان بن خالد بن زید، صحابیه پیامبر اسلام صلوات الله علیه بود. فهرست مندرجات۲ - کنیه رمیصاء ۳ - اصالت رمیصاء ۴ - ازدواج رمیصاء ۵ - اسلام آوردن رمیصاء ۶ - فوت همسر رمیصاء ۷ - ازدواج مجدّد رمیصاء و شرط او ۸ - گماردن انس به خدمت پیامبر ۹ - حضور رمیصاء در غزوات پیامبر ۹.۱ - حضور در جنگ احد ۹.۲ - حضور در جنگ خیبر ۹.۳ - حضور در جنگ حنین ۱۰ - پذیرایی از کنیزان پیامبر ۱۱ - سرنوشت رمیصاء بعد از وفات پیامبر ۱۲ - دیدار پیامبر با رمیصاء ۱۳ - حلّ اختلاف رمیصاء و همسرش توسط پیامبر ۱۴ - رمیصاء، راوی حدیث ۱۵ - نقل روایت از رمیصاء ۱۶ - منابع جهت مطالعه ۱۷ - پانویس ۱۸ - منبع ۱ - نام‌های رمیصاءبرای وی نام‌های مختلفی همچون غُمَیْصا، سَهله، رُمَیْله، انیفه و رُمَیثه نیز ذکر کرده‌اند. [۲]
ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه ج۸، ص۴۰۹.
۲ - کنیه رمیصاءکنیهاش ام ّسُلَیْم و به آن نیز شهرت داشت. ۳ - اصالت رمیصاءوی از زنان انصار و از قبیله خزرج بود. [۳]
ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء ج۲، ص۳۰۴.
مادرش، ملیکه بنت مالک بن عدی، از طایفه بنی نجار بود.
۴ - ازدواج رمیصاءرمیصاء پیش از اسلام، با مالک بن نضر، ازدواج کرد و پسرش اَنَس را به دنیا آورد. [۶]
ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه ج۸، ص۴۰۹.
۵ - اسلام آوردن رمیصاءپس از انتشار اسلام در مدینه، رمیصاء از جمله نخستین انصاری بود که به دین اسلام گروید و پسرش انس بن مالک را نیز به اسلام ترغیب کرد. [۸]
ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه ج۸، ص۴۰۹.
۶ - فوت همسر رمیصاءمالک بن نضر-که از اسلام آوردن زن و فرزندش خشمگین شده بودـ به شام رفت و در آنجا درگذشت. [۹]
ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب ج۴، ص۱۹۴۰.
۷ - ازدواج مجدّد رمیصاء و شرط اورمیصاء پس از مرگ مالک، تا بزرگ شدن انس، ازدواج نکرد. [۱۱]
ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه ج۸، ص۴۰۹.
پس از آن، چون ابو طلحه از وی خواستگاری کرد، وی شرط ازدواجش با او را اسلام آوردن ابو طلحه قرار داد و او را از بت پرستی نهی کرد. ابو طلحه مسلمان شد و حاصل این ازدواج ابو عُمَیر و عبداللّه بودند.
۸ - گماردن انس به خدمت پیامبررمیصاء بعد از ورود پیامبر صلوات الله علیه به مدینه، مقدم وی را گرامی داشت و انس را که ده سال داشت، به خادمی ایشان گمارد. [۱۳]
ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه ج۸، ص۴۱۰.
۹ - حضور رمیصاء در غزوات پیامبررمیصاء در بسیاری از غزوات پیامبر اکرم صلوات الله علیه حضور داشت. ۹.۱ - حضور در جنگ احددر جنگ احد (سال سوم هجرت) وی در حالی که مشک آبی بر پشت خود حمل می‌کرد، به مداوای مجروحان می‌پرداخت [۱۴]
محمدبن عمر واقدی، المغازی ج۱، ص۲۴۹.
و خنجری برای دفاع از خود به همراه داشت. [۱۶]
ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء ج۲، ص۳۰۴.
۹.۲ - حضور در جنگ خیبردر غزوه خیبر (سال هفتم هجرت) نیز وی از جمله زنانی بود که در جنگ، مشارکت نمود. [۱۷]
محمدبن عمر واقدی، المغازی ج۲، ص۶۸۵.
[۱۸]
ابن‌هشام، السیره‌النبویه ج۳، ص۳۵۴.
[۱۹]
مقریزی، امتاع‌الاسماع ج۱۰، ص۵۴.
۹.۳ - حضور در جنگ حنیندر غزوه حنین (سال هشتم هجرت)، رمیصاء از پیامبر صلوات الله علیه خواست افرادی را که فرار می‌کردند، همچون مشرکان بکشد. [۲۰]
محمدبن عمر واقدی، المغازی ج۳، ص۹۰۳ـ۹۰۴.
[۲۱]
محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری ج۳، ص۷۶ـ۷۷.
وی با وجود فرار مردان، در حالی که پسرش عبدالله بن ابی طلحه را باردار بود، خنجری برای دفاع از خود به همراه داشت. [۲۲]
محمدبن عمر واقدی، المغازی ج۳، ص۹۰۴.
۱۰ - پذیرایی از کنیزان پیامبردر سال هفتم هجرت، مُقَوقَس، پادشاه اسکندریه، در جواب دعوت پیامبر صلوات الله علیه به پذیرش اسلام، هدایایی از جمله دو کنیز برای ایشان فرستاد. پیامبر صلوات الله علیه آنان را برای مدتی نزد رمیصاء جای داد. [۲۵]
محمدبن جریر طبری، تاریخ طبری ج۳، ص۲۱.
۱۱ - سرنوشت رمیصاء بعد از وفات پیامبربعد از وفات پیامبر اکرم صلوات الله علیه، از زندگی رمیصاء خبری در دست نیست و فقط ابن شهر آشوب قولی از او روایت کرده که، بعد از شهادت امام حسین علیه‌السلام از آسمان بارانی سرخ رنگ باریده است. ۱۲ - دیدار پیامبر با رمیصاءالف) به گفته اَنَس بن مالک، پیامبر صلوات الله علیه برای دیدار رمیصاء به خانه‌اش می‌رفت و با اقامه نماز مستحبی، برای وی و خانواده‌اش دعا می‌کرد. [۲۸]
ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء ج۲، ص۳۰۹.
ب) همچنین گفته‌اند، هنگامی که پیامبر اکرم صلوات الله علیه برای صرف غذا در خانه رمیصاء و ابو طلحه بود، به برکت الهی، پیامبر صلوات الله علیه و همراهانش از غذای اندک وی سیر شدند. [۲۹]
مالک‌بن انس، المؤطّأ ج۲، ص۹۲۷ـ۹۲۸.
[۳۱]
مقریزی، امتاع‌الاسماع ج۵، ص۱۶۵.
۱۳ - حلّ اختلاف رمیصاء و همسرش توسط پیامبروقتی اختلافی بین رمیصاء و همسرش ابو طلحه رخ داد، رمیصاء به پیامبر صلوات الله علیه شکایت برد و ایشان شخصآ اختلاف آنان را برطرف کرد. [۳۲]
احمدبن ابن حنبل، مسند الامام احمدبن حنبل ج۱، ص۲۱۴.
[۳۳]
ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق ج۳۷، ص۴۷۱.
۱۴ - رمیصاء، راوی حدیثرمیصاء را از جمله راویان حدیث و از زنان عاقل و فاضل دانسته‌اند. [۳۴]
ابن ابی‌حاتم رازی، الجرح و التعدیل ج۹، ص۴۶۴.
[۳۵]
ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب ج۴، ص۱۹۴۰.
۱۵ - نقل روایت از رمیصاءعایشه، امّ سَلَمه و انس بن مالک از وی روایت کرده‌اند. [۳۶]
ابن‌اثیر، اسدالغابه فی‌المعرفه الصحابه ج۶، ص۱۱۹.
[۳۷]
ابن‌اثیر، اسدالغابه فی‌المعرفه الصحابه ج۶، ص۳۴۶.
۱۶ - منابع جهت مطالعه• ابن ابی حاتم رازی، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن ۱۳۷۳/۱۹۵۳. • ابن اثیر، اسد الغابه فی‌المعرفه الصحابه، چاپ محمدابراهیم البنا، محمداحمد عاشور، محمود عبدالوهاب فاید، بیروت، ۱۴۰۹/۱۹۸۹. • ا بن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، چاپ عادل احمد عبدالموجود، علی‌محمد معوض، بیروت، ۱۴۱۵/۱۹۹۵. • ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت ۱۴۰۵ه /۱۹۸۵. • ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نجف اشرف، ۱۳۷۶/۱۹۵۶. • ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲/۱۹۹۲. • ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، چاپ علی شیری، بیروت، ۱۴۱۵. • ابن هشام، السیره النبویه، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۹۳۶. • احمد ابن حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، بیروت: دارصادر. • احمد بن حنبل، مسند.( ابن حنبل، مسند احمدبن حنبل، استانبول ۱۴۰۲/۱۹۸۲؛) • ذهبی، سیر اعلام النبلاء، چاپ شعیب الارنووط، حسین اسد، بیروت، ۱۴۱۳/۱۹۹۳. • محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، چاپ محمدابراهیم ابوالفضل، بیروت، ۱۳۸۷/۱۹۶۷. • مالک بن انس، المؤطّأ، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۵. • مقریزی، امتاع الاسماع، چاپ محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، ۱۴۲۰/۱۹۹۹. • محمد بن عمر واقدی، المغازی، چاپ مارسدن جونس، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹. ۱۷ - پانویس
۱۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، مقاله رمیصاء بنت ملحان، ص۵۹۲۳. |