عشاءعِشاء به معنای غروب آفتاب و نماز عشا می‌باشد. ۱ - معناعشاء در لغت به آغاز تاریکی شب ، مغرب، فاصله مغرب تا وقت نماز عشا و فاصله زوال خورشید تا طلوع فجر معنا شده است؛ لیکن به تصریح برخی مراد از آن در عرف ، مغرب است؛ از این رو، به نماز عشا، «عشاء آخر» گفته می‌شود، در مقابل «عشاء اول» که مغرب است. و در کتاب‌های فقهی به نماز چهار رکعتی بعد از نماز مغرب نیز «عشاء» اطلاق شده که برای اداء آن وقت اختصاصی و مشترک تعیین گردیده است در مقابل «مغرب» که به نماز سه رکعتی اطلاق شده است. و از باب تغلیب است که به هر دو «عشاءین» گفته می‌شود، مثل «وقت العشاءین» [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۴۴، کتاب الصلاة، القول فی مقدمات الصلاة، المقدمة الاولی، مسالة۶.
۲ - وقت (نماز) عشاءو وقت نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب است که از اول آن به مقدار ادای نماز مغرب بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز مغرب است و چنین وقتی از آخر آن، وقت مختص نماز عشا است. و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است. و کسی که از روی اضطرار به جهت خواب یا فراموشی یا حیض یا غیر این‌ها و یا ازروی‌عمد، نماز مغرب و عشا را از نصف شب تاخیر بیندازد، بنابر احتیاط (واجب) باید آن‌ها را تا سفیده صبح به‌قصد ما فی الذّمة به جا آورد و اگر به مقدار وقت ادای دو نماز تا سپیده باقی نمانده باشد، باید احتیاطاً نماز عشا را بخواند، و احتیاط (واجب) آن است که بعد از وقت، نماز مغرب و عشا را به ترتیب قضا نماید. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۴۴، کتاب الصلاة، القول فی مقدمات الصلاة، المقدمة الاولی، مسالة۶.
و وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا ازبین‌رفتن شفق یعنی سرخی طرف مغرب می‌باشد و اول وقت فضیلت نماز عشا موقع ازبین‌رفتن شفق است و تا یک‌سوم شب ادامه دارد؛ بنابراین برای نماز عشا دو وقت اجزاء (کفایت کردن و مجزی بودن) است: قبل از رفتن سرخی و بعد از یک‌سوم شب تا نصف شب (که در هرکدام از این وقت‌ها نماز عشا خوانده شود صحیح است اگرچه وقت فضیلت آن میان این دو وقت است). [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۴۴، کتاب الصلاة، القول فی مقدمات الصلاة، المقدمة الاولی، مسالة۶.
۳ - احکام مرتبطاز آن به معنای نخست در باب اجاره و نکاح نام برده‌اند. ۳.۱ - در اجارهچنانچه مدت اجاره تا عشا باشد، پایان آن، اول وقت عشا؛ یعنی غروب آفتاب خواهد بود؛ چنان که در عرف نیز این گونه است. ۳.۲ - کتاب نکاحدر کتاب نکاح در بحث از عیوب اختصاصی زن که موجب حق فسخ عقد نکاح برای مرد می‌گردد از نوعی بیماری چشم سخن رفته است که از آن به «عشا» تعبیر شده است. امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: «ولا اعتبار بالعور، ولا بالعشا، و هی علّة فی العین لا یبصر فی اللیل ویبصر بالنهار.» [۱۰]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریر الوسیلة ج۲، ص۳۱۵، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس.
یعنی به یک چشمی و عشا که مرضی در چشم است و مانع دیدن در شب می‌شود ولی روز می‌بیند اعتباری نیست و سبب حق فسخ عقد نکاح برای مرد نمی‌گردد.۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۳۸۵. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رده‌های این صفحه : دیدگاه های فقهی امام خمینی
|