متأولمتأول در اصطلاحات فقه نظامی عبارت است از کسی که به انکار بعضی از واجبات و حلّیت بعضی از محرمات معروف و شناخته شده تفاخر می‌کند. متأول ابتدا با برهان و استدلال، به حق دعوت شده به شبهه‌اش پاسخ داده می‌شود. اگر توبه کرد، توبه‌اش قبول است، ولی اگر بر نظر خود پافشاری کرد، به «قتل صبر» کشته می‌شود و در صورتی که به صورت گروهی بودند باید با آنها جنگید. ۱ - معنای لغوی متأولمُتَأَوِّل در لغت تفسیر کننده، تاویل کننده و تشریح کننده [۱]
بستانی، فوادافرام، فرهنگ جدید عربی- فارسی، مترجم محمد بندرریگی، ناشر اسلامی.
و کسی که کلام را از معنی ظاهری بر معنای مخفی‌تر حمل می‌کند. [۲]
مروارید، علی‌اصغر، ینابیع الفقهیه، ص۳۱۳، کتاب الجهاد.
۲ - معنای اصطلاحیدر اصطلاح عبارت است از کسی که به انکار بعضی از واجبات و حلّیت بعضی از محرمات معروف و شناخته شده تفاخر می‌کند؛ مانند انکار امامت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) و سایر ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) یا انکار مسح پاها در وضو برای نماز یا توصیف خداوند به اوصافی که منزّه از آن است. ۳ - حکم متاولمتأول ابتدا با برهان و استدلال، به حق دعوت شده به شبهه‌اش پاسخ داده می‌شود. اگر توبه کرد، توبه‌اش قبول است، ولی اگر برنظر خود پافشاری کرد، به «قتل صبر» کشته می‌شود. (و در صورتی که گروهی باشند که بر عقیده خود پافشاری کنند و برای دستگیری و اجرای حکم آنها جز با جنگ ممکن نباشد، باید با آنها جنگید؛ مانند اهل جمل، نهروان و صفین.) ۴ - پانویس
۵ - منبع• جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۰۹. |