سیدمحمدعلی موسوی عاملی اصفهانیمحمدعلی بن محمد بن صالح بن محمد بن ابراهیم موسوی عاملی اصفهانی (۱۲۳۹-۱۲۷۴ق/۱۸۲۴-۱۸۵۸م)، عالم شیعی امامی، جامع منقول، عارف و شاعر و ادیب بوده است. ۱ - تولدمتولّد اصفهان، فرزند ارشد سید صدرالدین عاملی بود. پدر او از عالمان برجسته اصفهان و مادرش جان جان خاتون دختر شیخ‌جعفر کاشف‌الغطاء مجتهد و مرجع بزرگ شیعه بود. ۲ - ویژگی‌های شخصیتیوی از جمله نوابغ شمرده شده و طبق روایتهای متعدد در سن ۱۲ سالگی کتاب البلاغ‌المبین فی احکام‌الصبیّان والبالغین را نوشته است. وقتی سیدمحمدباقر شفتی این کتاب را دید، به اجتهاد نویسنده آن گواهی داد و از آن پس محمدعلی به نآقامجتهد معروف گردید. و شفتی دختر خود را به همسری وی درآورد. ۳ - وفاتآقامجتهد چندبار ازدواج کرد. وی در ۱۸ ذیحجه ۱۲۷۴ق/۳۱ ژوئیه ۱۸۵۸م در سن ۳۵ سالکی به علت مسمومیت در اصفهان درگذشت و جنازه‌اش پس از حمل به عراق ، در نجف در یکی از آرامگاههای صحن علی‌ابن ابیطالب (ع) در کنار پدرش به خاک سپرده شد. او را ۴ پسر به نامهای بهاءالدین (عالم و ادیب و شاعر)، سیدمحمدجواد (مجتهد و امام جماعت و مدرّس)، سیدصدرالدین (عالم و ادیب) و سیدابوالقاسم (امام جماعت و فقیه) و ۳ دختر بود. ۴ - فعالیّتهای علمیآقامجتهد پس از درگذشت پدر ، به جای وی نشست و به تدریس پرداخت و شمار بسیاری از مجتهدان بزرگ و محققان برجسته فقه و اصول را تربیت کرد. او علاوه بر تبحّر در فقه و اصول ، به عرفان و تصوف نیز دلبستگی داشت و اهل وجد بود و به زبانهای فارسی و عربی شعر می‌سرود. تألیفات او به نظم و نثر بجز البلاغ‌المبین، عبارت است از: ۱. احیاءالتّقوی، شرح بخشی از الدروس‌الشرعیه در فقه امامیّه ، تألیف شهید اول ابوعبدالله محمدبن مکی (۷۳۴-۷۸۶ق/۱۳۳۴-۱۳۸۴م). ۲. العلائم فی شرح‌المراسم، شرح بخشی از المراسمظالعلوّیه والاحکام‌النبویّه، تألیف حمزه‌بن عبدالعزیز دیلمی معروف به نسلّار» (د ۴۶۳ق/۱۰۷۱م). ۳. منظومه‌ای در وقف . ۴. منظومه‌ای ناتمام در میراث . ۵. الفیّه‌ای ناتمام در نحو . ۶. فرائدالفوائد در اصول فقه . ۷. نفائس‌الفرائد که مختصر فرائدالفوائد است. ۸. دیوان شعر فارسی فارسی با تخلص «عارف». ۵ - فهرست منابع۱) آقابزرگ، الذریعه، ۳/۱۴۱. ۲) امین، محسن، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ق، ۲/۶. ۳) امینی، عبدالحسین، شهداءالفضیله، قم، دارالشّهاب، صص ۳۱۹-۳۲۰. ۴) حرزالدّین، محمد، معارف‌الرجال، قم، ۱۴۰۵ق، ۱/۱۱۵. ۵) کحاله، عمررضا، معجم‌المؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی، ۱۱/۵۱. ۶) مدرس، محمدعلی، ریحانه‌الادب، تبریز ۱۳۴۶ش، ۱/۵۷. ۷) معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم‌الآثار، اصفهان، اداره کل فرهنگ و هنر، ۱۳۵۲ش، ۴/۱۰۹۵-۱۰۹۷. ۸) مهدوی، مصلح‌الدین، تذکره‌القبور، اصفهان، ۱۳۴۸ش، ص ۱۵. ۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آقامجتهد»، شماره۲۹۷. |