مکان نمازگزارمکان نمازگزار یعنی جایی که نمازگزار در آن نماز می‌خواند. ۱ - شرایط مکان نمازگزار۱- مباح باشد، یعنی غصبی نباشد. ۲- بدون حرکت و تکان خوردن باشد. مقصود این است که محل نماز باید قرار و آرام داشته باشد، نه این که در حال سیر نباشد. بنابراین، اگر در حال اختیار در کشتی، هواپیما، قطار و مانند آن بخواهد نماز بخواند، در صورتی که در حال سیر، استقرار و آرامش بر نمازگزار حاکم باشد اشکالی ندارد؛ ولی باید بقیه شرایط مانند رو به قبله بودن را مراعات کند. اما در شرایط اضطرار می‌تواند در جایی که قرار و آرام ندارد، نماز بخواند. البته به قدری که ممکن است باید در حال تکان خوردن وسیله در حال حرکت چیزی نخواند و همچنین در صورت امکان با چرخش آن وسیله، جهت قبله را رعایت کند. ۳- سقف برای قیام کوتاه نباشد و از نظر طول و عرض، محل نماز به گونه‌ای باشد که بتواند رکوع و سجده کند. اگر ناچار شود در جایی که سقف آن کوتاه است، یا به اندازه‌ای کوچک است که جای رکوع و سجده ندارد، نماز بخواند، باید به حدی که ممکن است قیام، رکوع و سجده را به جا آورد. ۴- محل قرار گرفتن پیشانی باید پاک باشد، یعنی پیشانی بر روی موضع نجس قرار نگیرد. ۵- موضع پیشانی از جای زانوها، بیش از چهار انگشت بسته پست‌تر یا بلندتر نباشد. احتیاط واجب آن است که موضع پیشانی از سرانگشتان پا هم بیشتر از چهارانگشت بسته، پست‌تر یا بلند تر نباشد. ۶- محل نماز (غیرموضع پیشانی) اگر نجس است، خشک باشد؛ واگر مرطوب است، رطوبت آن طوری نباشد که به بدن و لباس نمازگزار سرایت کند. ۲ - نماز در ملک غصبی۱- نماز خواندن در مِلک غصبی؛ اگر چه روی فرش، تخت و مانند این‌ها (باشد) و نیز ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه کسی که منفعتِ مِلک، مال او می‌باشد، باطل است، مثلا" در خانه اجاره‌ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده، نماز بخواند، نمازش باطل است، و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند، مثلا" اگر میّت وصیت کرده باشد که ثُلث مال او را به مصرفی برسانند، تاوقتی ثلث را جدا نکنند، نمی‌توان در ملک او نماز خواند. ۲- اگر یا عین پولی که خمس و زکات آن را نداده مِلکی بخرد، تصرف او در آن ملک، حرام، و نمازش هم در آن باطل است. ۳- تصرّف در ملک میتی که خمس یا زکات بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است، مگر آنکه بنا داشته باشند که آن بدهکاری‌ها را بدهند. ۳ - مکان‌های مستحب در نمازدر شرع مقدس اسلام بسیار سفارش شده است که نماز را در مسجد بخوانند و مساجدی که نماز خواندن در آنها مستحب است به ترتیب اهمیت عبارتند از: ۱-مسجد الحرام ۲-مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم ۳-مسجد کوفه ۴-مسجد بیت المقدس ۵-مسجد جامع هر شهر ۶-مسجد محله ۷-مسجد بازار به اعتقاد امام خمینی برای سالک الی‌الله به‌حسب مراتب وجودی، مکان‌هایی است که برای آنها آداب مخصوصی است و تا سالک به آنها متصف نشود به نماز اهل معرفت نایل نمی‌گردد. اول مرتبه آن، نشئه طبیعت است که مکان ارض طبیعت است، دوم مرتبه آن قوای ظاهر و باطنه و مکان آن ارض طبیعت نفس انسانی است، مرتبه سوم نشئه غیبی قلبی است که محل آن بدن برزخی است. امام خمینی در برخی آثار خویش باتوجه‌به مراتب معرفتی انسان به تبیین مکان نمازگزار پرداخته و بر این باور است که در نزد عامه مکان مصلی همان اماکن متبرکه و شریف نظیر، کعبه و مسجد و مکان‌های مقدس است و در نزد اهل معرفت مکان نمازگزار همه عالم هستی است و خود نمازگزار، تمام موجودات عالم به هویت وجودی‌شان حامد و ثناگوی حق‌تعالی می‌باشند. اما در نزد اهل ولایت جمیع تعینات اسمائی و افعالی، معبد حق‌تعالی می‌باشد و نمازگزار خود ذات حق‌تعالی است و مکان آن نفس تعینات است، البته تعین عالم در قوس نزولی معبد حق و حق‌تعالی عابد و معبود است و در قوس صعودی، معبد موجودات و عابد مظاهر حق و معبود ظاهر حق است. به باور امام خمینی در مملکت وجودی انسان، که خلاصه کائنات و کون جامع است، مظاهر قوای ملکوتی و جنود الهی مساجد عبادات آنان و معابد خضوع و ثنائی آنها می‌باشند، و در انسان کامل، به‌حسب ظهور حق در مظهر اتم، حق عابد و معبود است و انسان از تعین اقصای قلبی غیبی تا منتهی تعین شهادت مسجد ربوبیت است که به‌حسب تجلیات ذاتی و اسمائی و افعالی، در قوس صعود حق معبود و انسان کامل با جمیع جنود الهی عابدند. ۴ - نماز در حرم اماماننماز در حرم امامان علیهم السلام مستحب، بلکه بهتر از مسجد، و نماز در حرم مطهر حضرت امیرمؤمنان علیه السلام برابر دویست هزار نماز است. ۵ - زیاد رفتن به مسجدزیاد رفتن به مسجد، و رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب است؛ و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند. ۶ - بی اعتنایی به مسجدمستحب است انسان با کسی که در مسجد حاضر نمی‌شود، غذا نخورد؛ و در کارها با او مشورت نکند و همسایه او نشود و از او زن نگیرد و به او زن ندهد. ۷ - مکان‌های مکروه برای نمازنماز خواندن در چند جا مکروه است که برخی از آنها را در زیر بیان می‌کنیم: ۱- حمّام ۲- مقابل عکس و مجسمه چیزی که روح دارد، مگر آنکه روی آن پرده بکشند. ۳- در جاده و خیابان و کوچه که برای عابران زحمت نباشد و چنانچه زحمت باشد حرام، ولی نماز باطل نیست. ۴- در آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد. ۵- در جایی که عکس باشد؛ اگر چه رو به روی نمازگزار باشد. ۶- روی قبر، بین دو قبر و در قبرستان. ۸ - پانویس۹ - منبع• احکام اسلامی، ص۶۴-۶۷. • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. رده‌های این صفحه : دیدگاه های عرفانی امام خمینی
|