جاندارهر موجود دارای روحی را جاندار می گویند که در فقه بررسی می شود و از آن در بابهاى صلات، تجارت و دیات سخن گفته‌اند. ۱ - مجوز تیمم بودن نیاز جاندار به آبامام خمینی در تحریرالوسیله معتقد است از جمله مجوّزات تیمّم این است که: «استعمال آب موجب خوف عطش بر حیوان محترمی (جانداری که حفظ جانش لازم است) باشد.» [۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۰۸، کتاب الطهارة، فصل فی التیمم، القول فی مسوغاته، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲ - نماز و جاندارنمازگزاردن در مقابل تصویر جاندار بنابر مشهور مکروه است. امام خمینی دراین‌رابطه می‌نویسد: نمازخواندن درحالی‌که مقابل نمازگزار، آتش فروزان یا چراغ یا عکس جاندار باشد، مکروه است. و با پوشاندن عکس، کراهت برطرف می‌شود. [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۶۱، کتاب الصلاة، المقدمة الرابعة فی المکان، مسالة۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳ - تجارت و جاندارساختن مجسمه جاندار- اعم از انسان و حیوان- حرام و دریافت مزد براى ساختن آن باطل است.در حرمت نقاشی جانداران اختلاف است . تصویر نمودن صاحبان روح (جاندار) از انسان و حیوان درصورتی‌که به‌صورت مجسّمه باشد حرام است؛ مانند آنچه که از سنگ‌ها و فلزات و چوب‌ها و مانند این‌ها درست می‌شود. و اقوی آن است که درصورتی‌که مجسّم نباشد جایز است؛ اگرچه احتیاط (مستحب)، ترک آن است. و تصویر غیر صاحبان روح مانند درخت‌ها و گل‌ها و مانند این‌ها ولو اینکه مجسّم باشد جایز است. و بین اقسام تصویر، از نقش کردن و بافتن و دوختن و تراشیدن و غیر این‌ها فرقی نیست. و تصویر متداول در زمان ما با وسایل متداول جایز است، بلکه ظاهر این است که این کار جزء تصویر نیست. و همان‌طور که عمل صورت‌سازی از صاحبان روح به صورت مجسّمه حرام است، کسب کردن با این کار (صورت‌سازی) و گرفتن اجرت بر آن حرام می‌باشد. این تمامش در درست‌کردن صورت‌ها بود و اما فروختن و نگه‌داشتن و استعمال کردن آن‌ها و نگاه به آن‌ها، اقوی آن است که همه این‌ها حتی مجسّمه‌ها جایز است، البته نگه‌داشتن آن‌ها در خانه مکروه است. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۸، کتاب المکاسب و المتاجر، مسالة۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۴ - شکار با جاندارشکار یا با حیوان است یا با غیر حیوان و به‌عبارت‌دیگر وسیله‌ای که با آن شکار می‌شود یا حیوان (جاندار) است یا جماد (بی‌جان). [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۴۴، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
و «از شکار حیوان و مقتول آن به جز آنچه که به‌وسیله سگ تعلیم‌یافته باشد، چه سلوقی باشد یا غیر آن و چه سیاه باشد یا غیر آن، حلال نمی‌شود، پس شکار غیر سگ تعلیم‌یافته، از حیوانات شکاری مانند یوزپلنگ و پلنگ و غیر این‌ها و پرنده‌های شکاری مانند باز و عقاب و قرقی و غیر آن‌ها، اگرچه تعلیم‌یافته باشند، حلال نمی‌باشند. پس آنچه را که سگ تعلیم‌دیده می‌گیرد و با گازگرفتن و مجروح کردن آن را می‌کشد، مذکّی است و بدون ذبح، خوردن آن حلال است؛ پس گازگرفتن و مجروح نمودن سگ در هر جای حیوان که واقع شود به منزله ذبح آن است.» [۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۴۴، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۵ - دیات و جانداربنابر تصریح برخى، اگر کشتى در شُرُف غرق شدن باشد و با سبک شدن آن امید نجات برود، واجب است براى حفظ جانداران ابتدا غیر جانداران به دریا افکنده شوند. در مرحله بعد در صورت توقّف حفظ جان انسانها بر انداختن حیوانات، حیوانات به دریا افکنده مى‌شوند. ۶ - پانویس۷ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد۳، صفحه۴۱. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |