عمامهعِمامه، پارچه به نسبت درازی که به دور سر می‌پیچند. فهرست مندرجات۲ - بر سرنهادن ۲.۱ - حکم بر سر نهادن عمامه ۲.۲ - حکم عمامه بدون تحت‌الحنک ۳ - چگونگی بر سرنهادن ۳.۱ - تعریف تحنّک ۳.۲ - حکم تحنّک ۳.۳ - اقوال درباره تحنّک و اسدال ۴ - دیگر احکام ۴.۱ - مستحبات عمامه ۴.۲ - یکی از مستحبات کفن ۴.۳ - محسوب شدن عمامه از سَلَب ۴.۴ - اختلافی بودن حبوه قرار گرفتن عمامه ۴.۵ - محسوب شدن عمامه جزء لباس شهید ۴.۶ - کسوه نبودن عمامه ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - احکام مرتبطاز احکام مرتبط با آن در باب‌های طهارت ، صلات ، جهاد ، ظهار و ارث سخن گفته‌اند. ۲ - بر سرنهادنبر سر نهادن عمامه در آغاز سفر ؛ هنگام رفتن پی حاجت، برای نماز جمعه و نماز عید ، بر خطیب نماز جمعه و عید و هنگام خروج از حمام ، مستحب است. آیا بر سر نهادن عمامه به‌طور مطلق در هر حال نیز استحباب دارد یا نه؟ جمعی قائل به استحباب آن شده‌اند. [۱]
روضة المتقین، ج۱، ۳۰۱.
[۲]
روضة المتقین، ج۲، ص۱۷۰_۱۷۱.
[۳]
لوامع صاحبقرانی، ج۳، ص۴۲۱.
[۴]
هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۶.
۲.۱ - حکم بر سر نهادن عمامهبرخی بر استحباب بر سر نهادن عمامه در حال نماز تصریح کرده‌اند؛ [۶]
البیان، ص۱۲۲.
لیکن برخی به دلیل عدم وجود حدیثی معتبر درباره آن، در استحباب بر سرنهادن عمامه در خصوص نماز تردید کرده‌اند. [۸]
روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۹_۱۷۰.
[۹]
ذخیرة المعاد، ص۲۳۸.
[۱۰]
بحار الانوار، ج۸۳، ص۹۳.
۲.۲ - حکم عمامه بدون تحتالحنکالبته نمازگزاردن با عمامه بدون تحت الحنک مکروه است. ظاهر کلام برخی قدما حرمت آن است، که بعضی آن را به معنای کراهت شدید گرفته‌اند. [۱۳]
روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۸.
۳ - چگونگی بر سرنهادندر برخی روایات، تحنّک (تحت الحنک قرار دادن) برای عمامه وارد شده است. در مقابل، در روایات متعددی، اسدال (رها کردن یک طرف عمامه بر سینه و طرف دیگر آن بر پشت یا میان دو کتف و یا رها کردن یک طرف آن) آمده است. در بعضی روایات اندازه طرفی که به پشت رها می‌شود مقدار چهار انگشت ذکر شده است. [۱۴]
بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۴_۱۹۹.
۳.۱ - تعریف تحنّکلغویان و فقها تحنّک را به دور دادن طرف عمامه از زیر چانه تعریف کرده‌اند. ۳.۲ - حکم تحنّکباتوجه به مفاد دو نوع روایات یادشده، بحثی پدید آمده که آیا تحنّک در همه حالات مستحب است یا اسدال و یا این‌که در مواردی خاص تحنّک و در غیر آن موارد اسدال استحباب دارد و یا عکس آن؟ ۳.۳ - اقوال درباره تحنّک و اسدالبرخی میان تحنّک و اسدال جمع کرده و گفته‌اند:تحنّک رها کردن یک طرف عمامه از زیر چانه و انداختن آن بر سینه است نه دور دادن عمامه از زیر چانه، همچون کمان . بنابراین، با اسدال، تحنّک نیز تحقق می‌یابد. [۱۶]
بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۵.
سایر فقها آن دو را مغایر یکدیگر دانسته‌اند. برخی از آنان تحت الحنک را به مواردی خاص؛ یعنی سفر ، در پی حاجتی رفتن و نیز هنگام عمامه بر سر نهادن اختصاص داده و در دیگر حالات، اسدال را مستحب دانسته‌اند. برخی احتمال داده‌اند که اسدال به حال جنگ و دیگر حالاتی که در آن‌ها تکبّر و بزرگ نمایی مطلوب است، اختصاص داشته باشد. [۱۹]
مصابیح الظلام، ج۶، ص۳۵۷.
برخی نیز احتمال داده‌اند که اسدال به معصومان علیهم السّلام اختصاص داشته باشد. بعضی قائل به تخییر میان آن دو (تحنّک و اسدال) شده‌اند و نیز احتمال داده‌اند که استحباب اسدال به موارد مهم اختصاص داشته باشد. [۲۱]
مصباح الفقیه، ج۱۰، ص۴۷۲.
۴ - دیگر احکامپوشیدن لباس سیاه مکروه است؛ لیکن عمامه سیاه از این حکم استثنا شده است و مکروه نیست. ۴.۱ - مستحبات عمامهمستحب است رنگ عمامه سفید باشد؛ [۲۳]
هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۸.
چنان که مستحب است نمازگزاران برای نماز عید عمامه سفید بر سر کنند. ۴.۲ - یکی از مستحبات کفناز قطعات مستحب کفن میّت مرد، عمامه است. ۴.۳ - محسوب شدن عمامه از سَلَبعمامه از سَلَب به شمار می‌رود و از آنِ رزمنده قاتل خواهد بود. ۴.۴ - اختلافی بودن حبوه قرار گرفتن عمامهآیا عمامه میّت جزء حبوه است که به پسر بزرگ تعلق می‌گیرد یا نه؟ مسئله اختلافی است. [۲۷]
مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۲۳۰.
۴.۵ - محسوب شدن عمامه جزء لباس شهیدهمچنین در این‌که عمامه جزء لباس شهید است که با او دفن می‌شود، یا نه، اختلاف است. [۲۸]
مفتاح الکرامة، ج۲، ص۸۶۶.
۴.۶ - کسوه نبودن عمامهاز کفارات، کسوه است. کسوه شامل عمامه نمی‌شود؛ از این رو، دادن عمامه به فقیر کفایت از کفاره نمی‌کند. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۶۸، برگرفته از مقاله عمامه. |