بخش عمارلو

نام عمارلو برگرفته از نام یکی از اقوام کرد کرمانج است که حدود ۳۰۰ سال پیش توسط نادرشاه افشار به منطقه برای دفاع از ایران در برابر قوای روسیه تزاری کوچانده شدند. ایشان نیز با ورود به منطقه نام آن را به عمارلو تغییر دادند.

بخش عَمارلو در شهرستان رودبار، استان گیلان، شمال ایران، جای دارد. این بخش از جمله چهار بخش شهرستان رودبار، با مرکزیت شهر جیرنده (جیریندیه) است.

• بخش عمارلو دارای دو دهستان است و یک شهر:
  • دهستان جیرنده (فاراب)
  • دهستان کلیشم

شهر: جیرنده (جیریندیه)

پیشینه تقسیمات کشوری منطقه عمارلو

بخش عمارلو درگذشته دهستان‌های پیرکوه، و خورگام را نیز در بر می‌گرفت؛ اما اکنون، دهستان پیرکوه به بخش دیلمان در شهرستان سیاهکل پیوند زده شده‌است و دهستان خورگام نیز با نام بخش خورگام از بخش عمارلو جدا شده‌است.

ییلاق‌های عمارلو

ییلاق‌های عمارلو با ارتفاعی بیش از ۲۲۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد دارای آب و هوای کوهستانی می‌باشند. نکته قابل توجه دربارهٔ آب و هوای منطقه عمارلو به ویژه ییلاق‌های آن سبز و خرم ولی شرجی نبودن منطقه‌است که این منطقه و ییلاق‌هایش را در استان گیلان متمایز می‌کند.

	ییلاق های بخش عمارلو
داماش | دوسلان | دوسالدیه | خلشکوه | گلچالکی | گیاش | سنگه دیل | لاباربن | ویستان | شینه چاک | پوسرا | پلنگ‌کوه | یالس تپه | بیلیش | بربن | نفته‌چال | چنگش | چیچال | مقشر | استلی‌سرا | اربوناو | میانه‌سو |

کبوتر چاک، نواخان، نیاوک

جغرافیای گیاهی

رویشگاه گیاهان ارتفاعات و جنگلی زیر می‌باشد:

• سوسن چلچراغ • سرو • مهر سلیمان • بابونه • گل گاوزبان • ازگیل • آلوی وحشی • بنه • راش شرقی

باغ داری فراورده‌های باغی عمارلو، این میوه‌ها را در بر می‌گیرد:

• انار - در روستای انبوه • گردو • فندق • سیب • گلابی • ازگیل • زیتون • آلبالو • زغال اخته • زردآلو • به • انگور • انجیر

جغرافیای جانوری

گراز، موش خرما و سنجاب و روباه از پستانداران غالب منطقه شمرده می‌شوند. خزندگان غالب نیز مارهای سمی می‌باشند. پرندگانی همانند کبک، قمری، تیهو، بلدرچین و شانه بسر در لابلای درختان و بوته‌ها به فراوانی دیده می‌شوند.

دامپروری مردم عمارلو در کنار باغ‌داری به دام‌داری نیز می‌پردازند:

• ورزا • • گاو • گوسفند • بز

پرورش پرندگان اهلی نیز معمولاً در حیاط هر خانه‌ای رایج است:

• مرغ • خروس • غاز • اردک

پرورش زنبور عسل نیز سالیان زیادی است که در باغ‌ها انجام می‌شود.

در تاریخ بومی، آئین‌های مهری، زیدی، اسماعیلی و جعفری در این سرزمین پیروانی داشته‌اند:

آئین مهری

پیش از ورود اسلام به ایران و حتی مدت‌ها پس از ورود آن کیش مهرپرستی داشته‌اند که آثاری همچون جام زرین عمارلو و بناهایی با نام کوله‌سر گواه این موضوع است.

آئین زیدی

سپس، مذهب زیدیه در این منطقه گسترش یافت.

آئین اسماعیلی

زمانی نیز، قلعه‌های آن از جمله پایگاه‌های اسماعیلیه بوده‌است.

آئین جعفری

اما، امروزه همه ایشان شیعه جعفری می‌باشند؛ آرامگاه‌های فرزندان و نوادگان امامان شیعه، در این منطقه، به فراوانی به چشم می‌خورند.

وسیع‌ترین گستره عمارلو، در اواخر افشاریان و اوائل زندیان، بوده‌است. سرزمین عمارلو در این زمان، تا کرانه‌های دریای قزوین کشیده شده بود و منطقه تنکابن و طارم را نیز در بر می‌گرفت.

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش عمارلوی شهرستان رودبار در سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۳۲۲ نفر بوده‌است.

زبان‌های بخش عمارلو

سه زبان در روستاهای عمارلو وجود دارد: تاتی ، کردی کرمانجی و لکی

تاتی

• نوده (رودبار) • کرماک بالا • پاکده • پارودبار • معدن سنگرود • داماش جیرنده • گوورد • یکنم • آیینه ده • بیورزین • اسکابن • انبوه • خرمکوه • کلیشم • لایه • ناوه • نواخان لایه • نواخان ناوه • ویه • شهر جیریندیه • ناش • لیاول علیا •

کرمانجی

• سنگرود • دگاسر • گردلات • پشتکلا • دوسالده • گپل • سیبون • گرده ویشه • ناش چلوانسرا ]] • شيركده ]] • ويشان ]] • برارود ]] • حشمت آباد ]] • جلال ده ]] • طالكوه ]] • لياول ]] • پس طالكوه ]] • سوسف ]] • ناش چلوانسرا

لکی

• دشترز • زردکش • زکابر • کره رود

نام داران عمارلو

• میرزا احمدخان عمارلویی
• علیرضا جهانبخش
• مهدی مرادی لیاولی (خواننده و آهنگساز)
• پروفسور شهرام محمدنژاد آینه ده
• شاهین صمدی
• باقر پرهام
• دکتر پارسا آتش رزم جیرنده
• دکتر حبیب الله حبیبی جیرنده
• دکتر ضرغام مهرگان فرد جیرنده
• مهندس آرش کریمی مشاوره اقتصادی وعضوهیئت رئیسه صنایع فولاد اسفنجی
• احمد خان گل گل سلخوری(بزرگ طایفه گل گل سلخوری روستای دشترز)

مظفر میرزایی گردویشه

کامبوزیا پرتوی عمارلویی کارگردان سینما وفیلمنامه نویس با آثار برجسته وجوایز متعدد از جشنواره فیلم فجر

امامزاده‌های عمارلو

• امامزاده محمد حنفیه در روستای بیورزین،
• امامزاده احمد و محمد در روستای ناوه،
• امامزاده طاهر خرمکوه در روستای خرمکوه
• امامزاده ابوالحسن در روستای انبوه
• شاهزاده عسگر، بی بی زَنِ خاتون و امامزاده محمد در شهر جیرنده
• امام زاده اسماعیل پشتکلاه خورگام
• امام زادگان طیب و طاهر در روستای پاکده
• امام زاده مهدی و هادی در روستای شاه شهیدان
• امام زاده اشرف الدین در روستای چمبل
• امام زاده بابا خور ملک در سوسف
• امام زاده صلاح دین لیاول علیا
• امام زاده جعفر (ع) شهرستان طارم شهر آببر منطقه پیرهمدان
• امام زادگان هاشم وعوف (ع) شهرستان طارم شهرآببر

خوراک منطقه برگرفته از سنت‌ها و فراورده‌های بومی است:

فراورده‌های شیری

• پنیر مزگتی • پنیر پوستی • پنیر عمارلو • ماست چکیده • سرشیر

فراورده‌های گیاهی

• روغن زیتون • رب انار • مربا • گردو • فندق • گندم • عدس • ارموت • لوبیا

نان

• نان شیری • نان تخم مرغی • نان گردو • تاوه درانگن • نان گورت • نان پنجاکش • کلانه

خوراک گوشتی

• کباب • شامی رودباری - همراه انار سرخ کرده • چلو گوشت

خوراک گیاهی

• زیتون پرورده • میرزا قاسمی

خورش

• مسما - آمیخته فسنجان و سبزی محلی • قیمه

• راه بره سر-داماش
• راه لوشان-جیرنده
• راه جیرنده-کلیشم
• راه جیرنده-داماش
• راه داماش-دوسلان
• راه دوسلان-گلچالکی
• راه خرمکوه-بره سر
• راه بره سر- پشتکلاه
• راه نوده ناش -دیلمان
• راه ناش - داماش

• سوسن چلچراغ داماش

• روستای داماش

• خلشکوه خرمکوه

• امامزاده محمد جیرنده

• نقشه شهرستان رودبار به تفکیک آبادی‌ها

• محوطه قلاکوتی خرم کوه خرمکوه

• غار ولی گورد گورد

• حمام قدیمی جیرنده

• (تاریخ گیلان) نوشته رابینو، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

• عزیز و نگار - انتشارات ققنوس - نویسنده علیخانی
• حرکت تاریخی ایل کرد به خراسان - انتشارات مرو – نویسنده کلیم‌الله توحدی

• سایت اینترنتی روستای خُرّمکوه- عمارلو
• سایت اینترنتی عمارلو
• تصاویر داماش تا خلشکوه
• اداره آموزش و پرورش

https://web.archive.org/web/20150512152053/http://ammarlou.ir/

http://www.ariapedia.com/1390/شاهین-صمدی/