شهرستان سرچهان

وجود سنگ نگاره‌های تاریخی عصر ایلامی، دوران توتمپرستی و پرستش نیروهای برتر طبیعی گرفته تا پیش از کیش زردتشت که به علت وجود منابع آبی فراوان از مراکز آیین مهرپرستی، پرستش آبهای روان تقدس الهه آب آناهیتا، وجود معبد آب پرستشگاه آب در روستای قلات که توسط پژوهشگران پژوهشکده فارس مورد تحقیق و برسی قرار گرفته‌است -کشف یک گور دخمه باستانی و جسد یک دختر قربانی شده مومیایی در دامنه کوه‌های سربره بید ملای روستای گلپا -وجود استودانها یا خرف خانه‌های زرتشتیان کوچ نشین و وجود ده‌ها رشته قنات و قلعه‌های ویران شده در کنار رودخانه‌های دائمی -وجود نامهایی تاریخی همچون: توگردی: توجردی که گرد در فارسی باستان به معنای ده یا آبادی که دارای رونق اقتصادی بوده گفته می‌شده (لغت نامه دهخدا(- مروشاهگان :مروشکان: ,مرو+شاهگان به معنای سرزمین جلگه ای هموار که رودی در آن جریان دارد وزمینهای حاصلخیز دارد - اوجکان :جوکان:و یا، که کان به معنای چشمه و او یا جو بمعنای آب می‌باشد - برازگان: برازجان، روستایی در انتهای بخش سرچهان و در نزدیکی شهرستان خاتم می‌باشد -وجود آب کر به معنای جاری که نام شهر کره ای نیز از آن گرفته شده‌است و ده‌ها نام باستانی دیگر که همه و همه گویای تاریخ بس کهن این منطقه می‌باشد از دوران اسلامی از حضور اعراب کوچ نشین، کیش اسلام، و وجود آرامگاه حضرت ابوالقاسم از فرزندان امام کاظم و مکان‌های عربی دیگری همچون ابونصر به معنای پدر فتح پیروزی که گویا جنگی در این منطقه روی داده‌است. وهمچنین وجود صدها قبرستان از مسلمانان از اوایل دوره اسلامی تا کنون که قدیمی‌ترین قبر تاریخ دار کشف شده در روستای دفر به تاریخ ۱۳۷ یکصدو سی و هفت هجری خورشیدی می‌باشد و قدمگاه محمد حنفیه در روستا قلات در نزدیکی توجردی از اوایل دوره اسلامی در سرچهان بوده‌است گذری بر تاریخ سرچهان در دوره مغولها و صفویه(۱) گویا گذر لطفعلی خان زند آخرین پادشاه زندیه از بوانات به فسا همراه با معدودی از سپاهیان خود از این منطقه (سرچهان) صورت گرفته‌است و همچنین در دوره قاجار غارت منابع چوب بوانات از تنگ جوکان معروف به باب الجوز و به توپ بستن قلعه بهار نارنج جشنیها و کوچ آنان همراه با عده ای از مردم سرچهان به استان تهران به علت عدم پرداخت مالیات و در گیریهای قزاقان قاجار با طوایف و عشایر لبو محمدی و چهارراهی و جنگ پلیس جنوب با طوایف عرب و چهارراهی (فارس) در زمان جنگ جهانی اول که هزار سوار همراه با یک ارابه توپ جنگی از قلعه نیریز به قصد سرکوبی عشایر وارد سرچهان شدند. آنها ابتدا نیروهای خانی خان عرب کدخدای لبو محمدی را در بورو خلع سلاح نموده و در چنارویه به اردوگاه امیر قلی خان سهامی را تار و مار کردند و پس از استراحت به حسامی و چهارراهی حمله نمودند و دست به تخریب قلعه‌ها دو سرکوب مردم بی گناه در تنگ شاه نظر و کوه وول نمودند و صدها راس گوسفند را نابود کردند. فرار عشایر غیور ایل چهارراهی به جزیره بختگان در شهرستان نیریز و همراه شدن امیر لشنی و بستن تنگه ارسنجان که عده ای از انگلیسی‌ها را به خاک خون کشیدند در اردیبهشت ۱۲۹۷ هجری خورشیدی انجام گرفت.

سرچهان در حدود ۷۰۰سال پیش در زمان اتابکان فارس حکومت ال مظفر از آن به عنوان سرچاه خونسار یاد شده، که در آن زمان جنگی بین شاه شجاع مظفری (همعصر حافظ شیرازی) و همچنین برادرش شاه محمود مظفری حاکم اصفهان در صحرای سرچاه خونسار در محل دشت رئیس و قلعه میاق (در زمان ایلخانان بنا گردیده) درگرفت که منجر به پیروزی شاه شجاع گردید.

این شهرستان در شمال شرقی استان فارس واقع گردیده که از سمت جنوب با شهرستانهای ارسنجان و بختگان، از سمت شمال با شهرستان بوانات و بخش مزایجان، از سمت مغرب با شهرستان پاسارگاد و خرمبید (مشهد مرغاب قادرآباد) از سمت مشرق با شهرستان‌های خاتم (هرات) و مروست در استان یزد مرز مشترک دارد.

این شهرستان در سرشماری سال ۱۳۹۵، دارای جمعیتی برابر با ۲۳ هزار نفر بوده‌است و جزو شهرستان‌های کم جمعیت استان فارس است.

مردم این شهرستان مسلمان و شیعه مذهب هستند و به زبان فارسی سخن می‌گویند. بیشتر جمعیت شهرستان سرچهان را فارس‌ها (فارسی زبانان) تشکیل می‌دهند که شامل: (۱: طایفه چهارراهی، ۲: طایفه سرچهانی، ۳: طایفه حسامی، ۴: طایفه جشنی، ۵: طوایف باغ صفا و …) هستند؛ علاوه بر فارس‌ها اقلیتی ترک‌زبان (۶: طایفه قرایی) و عرب‌زبان (۷: طایفه عرب خمسه) نیز در شهرستان سرچهان ساکن اند.

• بخش مرکزی
  • دهستان حسامی
  • دهستان سرچهان

مرکز: کره‌ای

• بخش باغ صفا
  • دهستان باغ صفا
  • دهستان ارژنگ

مرکز: روستای باغ صفا

• بخش توجردی
  • دهستان توجردی
  • دهستان مروشکان

مرکز: روستای توجردی