ولایت فاریاب

فاریاب در اصل از پاراب بوده که با گذشت زمان شیوهٔ تلفظ آن در زمان اعراب چون «پ» را «ف» تلفظ می‌کردند، نام این منطقه به فاریاب تغییر کرده‌است. نام قدیمی این شهر میمنه بوده که الان این نام مرکز این ولایت است. فاریاب از دو کلمهٔ «پار» و «آب» گرفته شده‌است که به‌معنی آن طرف آب یا آن طرف دریا است. در افغانستان هنوز این رسم میان مردمان وجود دارد که یک قریه را به نسبت واقع شدن آن در آن طرف دریا، به نام «چپ دریا» یاد می‌کنند. فاریاب به دری به معنی سرزمین آبیاری شده می‌باشد.

فاریاب نام خود را از شهری گرفته‌است که به همین نام توسط ساسانیان تأسیس شده بود. در دوران اسلامی فاریاب بخشی از آریانا محسوب می‌شد. به نقل از ابن الندیم این شهر زادگاه فیلسوف مشهور اسلامی، ابونصر فارابی است. در دوران اسلامی فاریاب بخشی از خراسان بزرگ محسوب می‌شد. در دوران معاصر، جغرافی دانان انگلیسی فاریاب را به نام ترکستان افغانستان یاد می‌کردند.

قدمت مکتوب شهرنشینی میمنه و اندخوی به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد برمیگردد. یهودیان که از دست نبوکدنصر از اورشلیم فرار کرده بودند، در سال ۵۸۶ قبل از میلاد وارد محدوده میمنه و اندخوی شده آنجا استقرار یافتند. در آن زمان فاریاب تحت کنترل هخامنشیان بود، که بعد از حمله اسکندر مقدونی جای خود را به دولت یونانی بلخ داد.

دوران یونانی فاریاب با فتح شمال افغانستان توسط مسلمانان عرب بین سالهای ۶۵۱ الی ۶۶۱ میلادی پایان یافت. در این هنگام فاریاب به میدان جنگ مبدل شده بود و در نتیجه دین اسلام، جایگزین آیین‌های زرتشتی، بودیسم، مسیحیت و یهودیت شد. پس از اسلام سلسله‌های مختلفی اسلامی مانند صفاریان، سامانیان، غزنویان سلجوقیان و غوریان در این منطقه حکمرانی نمودند.

تاریخ فاریاب در قرن یازدهم، این بار با حمله مغولان، تحت سلطه چنگیز خان و فرزندان وی، رقم خورد. هنگامی که آنها از شمال به این منطقه تاختند، شهرهایی مختلفی از جمله میمنه مورد را ویران کردند، جمعیت آن را به قتل رساندند، غلات، مزارع و حیوانات شان را به غنیمت گرفتند و کاملاً آنجا را نابود کردند. پس از مغولان، تیموریان شیبانیان و بابریان بترتیب الی قرن هجدهم بر منطقه فرمانروایی نمودند.

در سال ۱۷۴۸ فاریاب بدست احمد شاه درانی فتح شد و بخشی از امپراتوری درانی شد. در طی سه جنگ افغان و انگلیس که در قرون ۱۹ و ۲۰ صورت گرفت، این منطقه از دست انگلیسی‌ها در امان ماندند. طی اصلاحات ادارای ۱۹۳۰ که توسط شاه امان‌الله صورت می‌گرفت محدوده فاریاب به میمنه معروف بود که از توابع حکومت کلان ترکستان به مرکزیت مزار شریف به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۹۶۴ فاریاب به ولایت تبدیل شده و از میمنه به فاریاب مسمی گشت.

در طول جنگ‌های داخلی در دهه ۹۰، نبرد با طالبان بیشتر بین ولایات بادغیس و هرات بود، اما در پی سقوط هرات در اواسط دهه نود، اسماعیل خان حاکم آنجا به فاریاب گریخت که با خیانت عبدالملک پهلوان روبرو شد.

در ماه مه ۱۹۹۷، عبدالملک پهلوان پرچم طالبان را بر فراز میمنه برافراشت و طرف خود را تغییر داد و حمله مجدد طالبان را از غرب آغاز کرد. طالبان پس از یکسری تغییر بیعت‌ها و درگیری با ملک، از منطقه عقب‌نشینی کردند، اما در سال ۱۹۹۸ گروه ۸۰۰۰ نفری طالبان از طریق فاریاب، مقر عبدالرشید دوستم را در شبرغان همسایه تصرف کردند.

ولایت فاریاب از زمان سقوط دولت طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱ یکی از مناطق صلح آمیز در افغانستان بوده‌است. پروژه‌های اخیر توسعه در این ولایت بر گسترش پتانسیل کشاورزی این منطقه، به ویژه جنگل داری مجدد مناطقی که در گذشته نه چندان دور برهنه شده بود، آغاز گردید.

در سال ۲۰۰۶ گزارش شد که گروه‌های مسلحی تحت امر عبدالملک پهلوان افغانستان به بی‌ثباتی منطقه کمک می‌کند. نیروهای امنیت ملی افغانستان شروع به جستجو نمودند و به آرامی کنترل منطقه را به دست گرفتند. مرز افغانستان و ترکمنستان توسط پلیس مرزی افغانستان حفظ می‌شود در حالیکه بقیه ولایت توسط پلیس ملی افغانستان که آموزش دیده ناتو هستند محافظت می‌گردند.

بین سالهای ۲۰۰۶ و اواخر ۲۰۱۴، این ولایت تیم بازسازی ولایتی داشت که توسط ارتش نروژ هدایت می‌شد. مرکز تیم بازسازی ولایتی نروژ در میمنه داشت و همچنین مسئولیت ولسوالی غورماچ به این تیم داده شده بودند.

افغانستان قراردادی با شرکت ملی نفت چین برای توسعه بلوک‌های نفتی آمودریا امضا کرد، پروژه ای که انتظار می‌رود طی دو دهه میلیاردها دلار کسب درآمد نماید. این معامله حفاری و ساخت یک پالایشگاه در ولایات شمالی سرپل و فاریاب را شامل می‌شود و اولین توافقنامه بین‌المللی تولید نفت است که از چند دهه قبل توسط دولت افغانستان منعقد شده‌است. شرکت ملی نفت چین تولید نفت افغانستان را در اکتبر ۲۰۱۲ آغاز کرد و در همان ماه ذخایر عظیم گاز در منطقه اندخوی ولایت فاریاب را کشف نمود.

ابن حوقل جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری قمری طی مشهدات اش از شمال افغانستان دربارهٔ فاریاب چنین می‌نویسد: «فاریاب شهری است از گوزگانان و کوچکتر از طالقان لیکن باغ و آب آن بیشتر و بنایش از گل است. فاریاب مسجد جامع دارد و همه صنایع شهرهای دیگر را داراست.»

فاریاب بیش از ۱۴۵۰ قریه دارد و بنابر گفته‌های مسئولین انکشاف دهات به جز ولسوالی کوهستان، ۱۱۴۰ شورای همبستگی ملی در قریه‌های سایر ولسوالی‌ها ایجاد گردیده‌است.

در فاریاب یک سربند آب وجود دارد که بنام سرحوض یاد می‌شود و آب آشامیدنی و زراعتی باشندگان ولسوالی پشتونکوت و شهر میمنه را تأمین می‌کند. کار ساخت بند آب ولسوالی المار نیز از بودجه وزارت انرژی و آب از یکسال بدینسو آغاز شده و کار سروی چهار بند آبگردان دیگر تکمیل گردیده‌است.

جمعیت این ولایت ۱٬۱۰۹٬۲۲۳ نفر در سال ۲۰۰۹ بوده‌است. براساس برآوردی که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام شده بود؛ از تعداد نفوس این ولایت بیشتر باشندگان آن را ازبک‌ها و پشتون‌ها تشکیل می‌دهند و به دنبال آن تاجیک‌ها و ترکمن‌ها، و فارسیوان و دیگر اقوام تشکیل می‌دهند. تاجیک‌ها بیشتر در مرکز و جنوب فاریاب ساکن بوده و ازبکها و ترکمنها شمال و غرب ولایت و پشتون‌ها در جنوب غربی در ولایت ساکن می‌باشند.

باشندگان ولایت فاریاب اکثراً به ازبکی و پشتو و دری تکلم می‌کنند. اکثر تاجیک این ولایت فارسی صحبت می‌کنند. ازبک‌های افغانستان هم اکثراً دو زبانه بوده و توانایی تکلم به زبان غیر ازبکی را نیز دارا می‌باشند.

طبق گزارش ولایتی یوناما در سال ۱۳۸۶، ترکیب قومی قرار ذیل است: ازبک (۴۵ درصد) پشتون (۳۳٫۱ درصد)، تاجیک/ایماق (۲۲٫۳ درصد) (۴٫۷ درصد) و بقیه آمار مربوط به سایر اقوام می‌باشد

مناطق

کشاورزی و دامداری فعالیت‌های اقتصادی اصلی ولایت فاریاب است؛ با این وجود فاریاب به خاطر قالی‌ها و گلیم‌های بافته شده خود مشهور است که به‌طور سنتی صنایع دستی تحت سلطه زنان بشمار می‌رود. این ولایت دارای مقادیر عظیم ذخایر گاز طبیعی است که بخاطر نبود راه‌آهن سطح بهره‌وری آن کم است.

معادن نمک هم در منطقه دولت‌آباد وجود دارد و برخی از معادن سنگ مرمر که گفته می‌شود متعلق به عبدالرشید دوستم است همراه با جنگل‌های پسته که پسته باکیفیت تولید می‌کند و بخاطر رنگ و طعم لذیذ خود مشهور است از منابع اقتصادی فاریاب بشمار می‌رود.

• انگور

ولایت فاریاب با داشتن ۱۰ نوع انگور در سال ۱۳۹۹، از ۱۶ هزار هکتار باغ بالغ بر ۶۸ هزار تُن انگور بدست آورده‌است که نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. ریاست زراعت فاریاب ۷۳۰ هکتار باغ انگور را در سال ۱۳۹۹ احداث کرده‌است و قرار است آنرا به ۲۰۰۰۰ هکتار برساند.

از ماه مه ۲۰۱۴ فرودگاه میمنه برنامه منظم پروازی خود را به هرات آغاز کرد. زیرساخت‌های جاده ای این ولایت در سال ۲۰۰۶ به‌طور کاملاً درهم ریخته بدون حتی یک جاده پخته توصیف شد. اتصال راه‌آهن بین‌المللی کوتاه بین اندخوی و آقینه وجود دارد که سپس به شبکه ریلی ترکمنستان در آتامراد متصل می‌شود.

فاریاب دارای ۱۴ ولسوالی می‌باشد؛ این ولایت سه ولسوالی منظور ناشده نیز دارد که هم‌اکنون در حد ولسوالی‌های تمام عیار بوده و شامل چهلگزی، بندر و خواجه موسی می‌شود.

• کوی گرد ولسوالی گرزیوان، ولایت فاریاب

• بازاری در میمنه، ولایت فاریاب

• پایگاه ناتو در میمنه، ولایت فاریاب، افغانستان

• روستایی در ولایت فاریاب، افغانستان

• جاده میمنه به هرات

• کوهستان و رودخانه در ولایت فاریاب، افغانستان

• روستای جرقلعه، ولسوالی گرزیوان، ولایت فاریاب، افغانستان

• اندخوی، ولایت بامیان، سال ۱۹۳۹ میلادی

• مسجدی در اندخوی، ولایت بامیان، افغانستان

• روستای جلایر در ولسوالی شیرین تگاب، ولایت فاریاب

• چاه آب در یک روستا در ولایت فاریاب

• نمایی کوهستانی از ولایت فاریاب افغانستان