ولایت فاریاب
ولایت فاریاب یکی از ۳۴ ولایت افغانستان است و مساحت آن ۲۰٬۲۹۳ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱٬۴۴۶٬۲۳۰ نفر می‌باشد. این ولایت ۸۱۵ متر از سطح دریا ارتفاع داشته و در شمال غربی افغانستان قرار گرفته که با جمهوری ترکمنستان مرز دارد. مرکز آن شهر میمنه می‌باشد.
فاریاب
پاراب، فاراب | |
|---|---|
ولایت | |
چشم‌انداز ولایت فاریاب | |
موقعیت فاریاب با رنگ سرخ در افغانستان | |
| مختصات (مرکز): ۳۶°۱۵′ شمالی ۶۴°۵۰′ شرقی / ۳۶٫۲۵۰°شمالی ۶۴٫۸۳۳°شرقی | |
| کشور |  افغانستان |
| مرکز | میمنه |
| مدیریت | |
| • والی | مولوی پهلوان |
| مساحت | |
| • کل | ۲۰۷۹۷٫۶ کیلومتر مربع (۸۰۳۰٫۰ مایل مربع) |
| بلندی | ۸۱۵ متر (۲۶۷۴ پا) |
| جمعیت (۲۰۲۰) | |
| • کل | ۱٬۴۴۶٬۲۳۰ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۴:۳۰ (وقت افغانستان) |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AF-FYB |
| زبان‌های اصلی | ازبکی و فارسی و پشتو |
نام
فاریاب در اصل از پاراب بوده که با گذشت زمان شیوهٔ تلفظ آن در زمان اعراب چون «پ» را «ف» تلفظ می‌کردند، نام این منطقه به فاریاب تغییر کرده‌است. نام قدیمی این شهر میمنه بوده که الان این نام مرکز این ولایت است. فاریاب از دو کلمهٔ «پار» و «آب» گرفته شده‌است که به‌معنی آن طرف آب یا آن طرف دریا است. در افغانستان هنوز این رسم میان مردمان وجود دارد که یک قریه را به نسبت واقع شدن آن در آن طرف دریا، به نام «چپ دریا» یاد می‌کنند. فاریاب به دری به معنی سرزمین آبیاری شده می‌باشد.
پیشینه
فاریاب نام خود را از شهری گرفته‌است که به همین نام توسط ساسانیان تأسیس شده بود. در دوران اسلامی فاریاب بخشی از آریانا محسوب می‌شد. به نقل از ابن الندیم این شهر زادگاه فیلسوف مشهور اسلامی، ابونصر فارابی است. در دوران اسلامی فاریاب بخشی از خراسان بزرگ محسوب می‌شد. در دوران معاصر، جغرافی دانان انگلیسی فاریاب را به نام ترکستان افغانستان یاد می‌کردند.
قدمت مکتوب شهرنشینی میمنه و اندخوی به ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد برمیگردد. یهودیان که از دست نبوکدنصر از اورشلیم فرار کرده بودند، در سال ۵۸۶ قبل از میلاد وارد محدوده میمنه و اندخوی شده آنجا استقرار یافتند. در آن زمان فاریاب تحت کنترل هخامنشیان بود، که بعد از حمله اسکندر مقدونی جای خود را به دولت یونانی بلخ داد.
دوران یونانی فاریاب با فتح شمال افغانستان توسط مسلمانان عرب بین سالهای ۶۵۱ الی ۶۶۱ میلادی پایان یافت. در این هنگام فاریاب به میدان جنگ مبدل شده بود و در نتیجه دین اسلام، جایگزین آیین‌های زرتشتی، بودیسم، مسیحیت و یهودیت شد. پس از اسلام سلسله‌های مختلفی اسلامی مانند صفاریان، سامانیان، غزنویان سلجوقیان و غوریان در این منطقه حکمرانی نمودند.
تاریخ فاریاب در قرن یازدهم، این بار با حمله مغولان، تحت سلطه چنگیز خان و فرزندان وی، رقم خورد. هنگامی که آنها از شمال به این منطقه تاختند، شهرهایی مختلفی از جمله میمنه مورد را ویران کردند، جمعیت آن را به قتل رساندند، غلات، مزارع و حیوانات شان را به غنیمت گرفتند و کاملاً آنجا را نابود کردند. پس از مغولان، تیموریان شیبانیان و بابریان بترتیب الی قرن هجدهم بر منطقه فرمانروایی نمودند.
در سال ۱۷۴۸ فاریاب بدست احمد شاه درانی فتح شد و بخشی از امپراتوری درانی شد. در طی سه جنگ افغان و انگلیس که در قرون ۱۹ و ۲۰ صورت گرفت، این منطقه از دست انگلیسی‌ها در امان ماندند. طی اصلاحات ادارای ۱۹۳۰ که توسط شاه امان‌الله صورت می‌گرفت محدوده فاریاب به میمنه معروف بود که از توابع حکومت کلان ترکستان به مرکزیت مزار شریف به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۹۶۴ فاریاب به ولایت تبدیل شده و از میمنه به فاریاب مسمی گشت.
در طول جنگ‌های داخلی در دهه ۹۰، نبرد با طالبان بیشتر بین ولایات بادغیس و هرات بود، اما در پی سقوط هرات در اواسط دهه نود، اسماعیل خان حاکم آنجا به فاریاب گریخت که با خیانت عبدالملک پهلوان روبرو شد.
در ماه مه ۱۹۹۷، عبدالملک پهلوان پرچم طالبان را بر فراز میمنه برافراشت و طرف خود را تغییر داد و حمله مجدد طالبان را از غرب آغاز کرد. طالبان پس از یکسری تغییر بیعت‌ها و درگیری با ملک، از منطقه عقب‌نشینی کردند، اما در سال ۱۹۹۸ گروه ۸۰۰۰ نفری طالبان از طریق فاریاب، مقر عبدالرشید دوستم را در شبرغان همسایه تصرف کردند.
ولایت فاریاب از زمان سقوط دولت طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱ یکی از مناطق صلح آمیز در افغانستان بوده‌است. پروژه‌های اخیر توسعه در این ولایت بر گسترش پتانسیل کشاورزی این منطقه، به ویژه جنگل داری مجدد مناطقی که در گذشته نه چندان دور برهنه شده بود، آغاز گردید.
در سال ۲۰۰۶ گزارش شد که گروه‌های مسلحی تحت امر عبدالملک پهلوان افغانستان به بی‌ثباتی منطقه کمک می‌کند. نیروهای امنیت ملی افغانستان شروع به جستجو نمودند و به آرامی کنترل منطقه را به دست گرفتند. مرز افغانستان و ترکمنستان توسط پلیس مرزی افغانستان حفظ می‌شود در حالیکه بقیه ولایت توسط پلیس ملی افغانستان که آموزش دیده ناتو هستند محافظت می‌گردند.
بین سالهای ۲۰۰۶ و اواخر ۲۰۱۴، این ولایت تیم بازسازی ولایتی داشت که توسط ارتش نروژ هدایت می‌شد. مرکز تیم بازسازی ولایتی نروژ در میمنه داشت و همچنین مسئولیت ولسوالی غورماچ به این تیم داده شده بودند.
افغانستان قراردادی با شرکت ملی نفت چین برای توسعه بلوک‌های نفتی آمودریا امضا کرد، پروژه ای که انتظار می‌رود طی دو دهه میلیاردها دلار کسب درآمد نماید. این معامله حفاری و ساخت یک پالایشگاه در ولایات شمالی سرپل و فاریاب را شامل می‌شود و اولین توافقنامه بین‌المللی تولید نفت است که از چند دهه قبل توسط دولت افغانستان منعقد شده‌است. شرکت ملی نفت چین تولید نفت افغانستان را در اکتبر ۲۰۱۲ آغاز کرد و در همان ماه ذخایر عظیم گاز در منطقه اندخوی ولایت فاریاب را کشف نمود.
جغرافیا
ابن حوقل جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری قمری طی مشهدات اش از شمال افغانستان دربارهٔ فاریاب چنین می‌نویسد: «فاریاب شهری است از گوزگانان و کوچکتر از طالقان لیکن باغ و آب آن بیشتر و بنایش از گل است. فاریاب مسجد جامع دارد و همه صنایع شهرهای دیگر را داراست.»
فاریاب بیش از ۱۴۵۰ قریه دارد و بنابر گفته‌های مسئولین انکشاف دهات به جز ولسوالی کوهستان، ۱۱۴۰ شورای همبستگی ملی در قریه‌های سایر ولسوالی‌ها ایجاد گردیده‌است.
در فاریاب یک سربند آب وجود دارد که بنام سرحوض یاد می‌شود و آب آشامیدنی و زراعتی باشندگان ولسوالی پشتونکوت و شهر میمنه را تأمین می‌کند. کار ساخت بند آب ولسوالی المار نیز از بودجه وزارت انرژی و آب از یکسال بدینسو آغاز شده و کار سروی چهار بند آبگردان دیگر تکمیل گردیده‌است.
مردم
جمعیت این ولایت ۱٬۱۰۹٬۲۲۳ نفر در سال ۲۰۰۹ بوده‌است. براساس برآوردی که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام شده بود؛ از تعداد نفوس این ولایت بیشتر باشندگان آن را ازبکها و پشتون‌ها تشکیل می‌دهند و به دنبال آن تاجیک‌ها و ترکمنها، و فارسیوان و دیگر اقوام تشکیل می‌دهند. تاجیک‌ها بیشتر در مرکز و جنوب فاریاب ساکن بوده و ازبکها و ترکمنها شمال و غرب ولایت و پشتون‌ها در جنوب غربی در ولایت ساکن می‌باشند.
باشندگان ولایت فاریاب اکثراً به ازبکی و پشتو و دری تکلم می‌کنند. اکثر تاجیک این ولایت فارسی صحبت می‌کنند. ازبک‌های افغانستان هم اکثراً دو زبانه بوده و توانایی تکلم به زبان غیر ازبکی را نیز دارا می‌باشند.
طبق گزارش ولایتی یوناما در سال ۱۳۸۶، ترکیب قومی قرار ذیل است: ازبک (۴۵ درصد) پشتون (۳۳٫۱ درصد)، تاجیک/ایماق (۲۲٫۳ درصد) (۴٫۷ درصد) و بقیه آمار مربوط به سایر اقوام می‌باشد
مناطق
| منطقه | مرکز | جمعیت | پهناوری | شمار روستاها و گروه‌های قومی |
|---|---|---|---|---|
| ولسوالی المار | ۱۲۰٬۰۰۰ | ۱٬۵۲۵ کیلومتر مربع | ۸۶ روستا ۶۵٪ ازبک و ۳۵٪ پشتون. | |
| اندخوی | اندخوی | 41,656 | 381 km2 | ۸۱ روستا. پشتون، تاجیک و ازبک. |
| ولسوالی بلچراغ | 41,706 | 1,189 km2 | ۴۴ روستا. پشتون، تاجیک و ازبک. | |
| ولسوالی دولت‌آباد (فاریاب) | 57,876 | 2,598 km2 | ۵۶ روستا. پشتون، تاجیک، هزاره و ازبکی. | |
| ولسوالی غورماچ | غورماچ | 52,566 | 2,083 km2 | پشتون. |
| ولسوالی گرزیوان | 72,497 | 1,875 km2 | ۵۴ روستا. پشتون، تاجیک و ازبک. | |
| ولسوالی خان چارباغ | 70,000 | 1,056 km2 | ۱۶ روستا ۶۵٪ ازبکی و ۳۵٪ ترکمن. | |
| ولسوالی خواجه سبزپوش ولی | 55,000 | 800 km2 | ۸۵ روستا. ۸۰٪ ازبکی، ۱۰٪ پشتون و ۱۰٪ تاجیک. | |
| ولسوالی کوهستان (ولایت فاریاب) | 53,616 | 2,254 km2 | ۱۳۳ روستا. | |
| میمنه | میمنه | ۷۵٬۹۰۰ | ۹۰٪ ازبک، ۵٪ ترکمن و ۵٪ تاجیک و پشتون. | |
| ولسوالی پشتونکوت | 300,000 | 4,000 km2 | ۳۳۱ روستا. ۶۰٪ پشتون، ۲۰٪ ترکمن، ۱۵٪ ازبک، و ۱۰٪ تاجیک | |
| ولسوالی قرم‌قل | 98,229 | 2,192 km2 | ۱۹ روستا / ۷۳ نیمه روستاها. ۷۰٪ ترکمن و ۳۰٪ ازبک. | |
| ولسوالی قیصار | 237000 | 2,502 km2 | ۱۹۰ روستا. | |
| ولسوالی قرغان | 27,116 | 797 km2 | ۱۳ روستا. | |
| ولسوالی شیرین‌تگاب | 141,642 | 3,500 km2 | ۱۱۶ روستا ازبک و تاجیک و عرب |
اقتصاد
کشاورزی و دامداری فعالیت‌های اقتصادی اصلی ولایت فاریاب است؛ با این وجود فاریاب به خاطر قالی‌ها و گلیم‌های بافته شده خود مشهور است که به‌طور سنتی صنایع دستی تحت سلطه زنان بشمار می‌رود. این ولایت دارای مقادیر عظیم ذخایر گاز طبیعی است که بخاطر نبود راه‌آهن سطح بهره‌وری آن کم است.
معادن نمک هم در منطقه دولت‌آباد وجود دارد و برخی از معادن سنگ مرمر که گفته می‌شود متعلق به عبدالرشید دوستم است همراه با جنگل‌های پسته که پسته باکیفیت تولید می‌کند و بخاطر رنگ و طعم لذیذ خود مشهور است از منابع اقتصادی فاریاب بشمار می‌رود.
ولایت فاریاب با داشتن ۱۰ نوع انگور در سال ۱۳۹۹، از ۱۶ هزار هکتار باغ بالغ بر ۶۸ هزار تُن انگور بدست آورده‌است که نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. ریاست زراعت فاریاب ۷۳۰ هکتار باغ انگور را در سال ۱۳۹۹ احداث کرده‌است و قرار است آنرا به ۲۰۰۰۰ هکتار برساند.
ترابری
از ماه مه ۲۰۱۴ فرودگاه میمنه برنامه منظم پروازی خود را به هرات آغاز کرد. زیرساخت‌های جاده ای این ولایت در سال ۲۰۰۶ به‌طور کاملاً درهم ریخته بدون حتی یک جاده پخته توصیف شد. اتصال راه‌آهن بین‌المللی کوتاه بین اندخوی و آقینه وجود دارد که سپس به شبکه ریلی ترکمنستان در آتامراد متصل می‌شود.
ولسوالی‌ها
فاریاب دارای ۱۴ ولسوالی می‌باشد؛ این ولایت سه ولسوالی منظور ناشده نیز دارد که هم‌اکنون در حد ولسوالی‌های تمام عیار بوده و شامل چهلگزی، بندر و خواجه موسی می‌شود.
نگارخانه
کوی گرد ولسوالی گرزیوان، ولایت فاریاب
بازاری در میمنه، ولایت فاریاب
پایگاه ناتو در میمنه، ولایت فاریاب، افغانستان
روستایی در ولایت فاریاب، افغانستان
کوهستان و رودخانه در ولایت فاریاب، افغانستان
روستای جرقلعه، ولسوالی گرزیوان، ولایت فاریاب، افغانستان
اندخوی، ولایت بامیان، سال ۱۹۳۹ میلادی
مسجدی در اندخوی، ولایت بامیان، افغانستان
روستای جلایر در ولسوالی شیرین تگاب، ولایت فاریاب
چاه آب در یک روستا در ولایت فاریاب
نمایی کوهستانی از ولایت فاریاب افغانستان
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ "Area and Administrative and Population". Islamic Republic of Afghanistan. 2013. Archived from the original on 2014-01-17. Retrieved 2014-02-03.
- ↑ «ولایت فاریاب». اداره مستقل ارگان‌های محلی. ٢٢ اکتبر ٢۰٢۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ٢۶ آوریل ٢۰٢١.
- ↑ «برآورد نفوس کشور:١٣٩٩» (PDF). اداره احصائیه مرکزی افغانستان. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ٢۶ آوریل ٢۰٢١.
- ↑ بلند، دنیل. احسان یارشاطر، ویراستار. فاریاب. دانشنامه ایرانیکا (ویراست آنلاین). ایالات متحده: دانشگاه کلمبیا. دریافت‌شده در ٢ ژانویه ۲۰۰۸.
- ↑ بلند، دنیل (١٥ دسامبر ١٩٩٩). «فاریاب». دانشنامه ایرانیکا (ویراست آنلاین). ایالات متحده: دانشگاه کلمبیا. دریافت‌شده در ٢٥ اکتبر ٢۰١۶.
- ↑ "پین، اِ. زندگی زیر فشار در ولایت فاریاب، شمال غربی افغانستان. فرصت‌های حمایت از گزارش نجات اطفال در افغانستان. ایالات متحده، اکتبر ٢۰۰١
- ↑ کمال متین الدین (٣۰ آوریل ١٩٩٩). سلطه طالبان: افغانستان ١٩٩۴-١٩٩٧. انتشارات دانشگاه آکسفورد. صص. ۹۸–. شابک ۹۷۸-۰-۱۹-۵۷۹۲۷۴-۴. دریافت‌شده در ٣۰ مارس ٢۰١١.
- ↑ روی گاتمن. چطور داستان را فراموش کردیم: اُسامه بن لادن، طالبان، و غارت افغانستان. انتشارات مؤسسه صلح آمریکا. صص. ۱۰۴–. شابک ۹۷۸-۱-۶۰۱۲۷-۰۲۴-۵. دریافت‌شده در ٣۰ مارس ٢۰١١.
- ↑ لری پی. گادسن. نبرد پایانی افغانستان: شکست دولت، سیاستمداران محلی، و ظهور دولت. انتشارات دانشگاه واشینگتن. صص. ۷۹–. شابک ۹۷۸-۰-۲۹۵-۹۸۰۵۰-۸. دریافت‌شده در ٣۰ مارس ٢۰١١.
- ↑ امین طرزی. افغانستان: دولت نگاه خود را به جنگ سالاران شمال می‌اندازد. رادیو آزادی اروپا - رادیو استقلال. ٢١ آگست ٢۰١۶.
- ↑ هارونی، میرویس (٢۰١٢-١٢-٢٨). «دولت افغانستان قرارداد بزرگ نفتی با شرکت ملی نفت چین امضا کرد». رویترز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۲-۰۱-۰۱.
- ↑ شرکت ملی نفت چین تولید نفت در افغانستان را آغاز می‌کند, توسط حمید شالیزی. ٢١ اکتبر ٢۰١٢.
- ↑ «ذخایر عظیم نفتی در فاریاب کشف گردید». خبرگزاری پژواک. ٢١ اکتبر ٢۰١٢. بایگانی‌شده از اصلی در ١ فوریه ٢۰١۴. دریافت‌شده در ١٨ ژانویه ٢۰١۴.
- ↑ ابن حوقل (١٣٦٣). صورة الارض:سفرنامه ابن حوقل. تهران: انتشارات امیر کبیر. ص. ۱۷۶.
- ↑ «طالبان غیرپشتون در شمال: مطالعات موردی درباره طالبان اوزبیک در فاریاب و سرپل». Afghanistan Analysts Network - Dari Pashto (به پشتو). ۲۰۱۷-۰۴-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۷.
- ↑ "Faryab Province". Government of Afghanistan and United Nations Development Programme (UNDP). وزارت احیا و انکشاف دهات. Archived from the original on 2013-04-14. Retrieved 2012-10-22.
- ↑ Afghanistan Geographic & Thematic Layers
- ↑ Almar District (Re-elected) بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۰۳-۰۳ توسط Wayback Machine
- ↑ Ankhoy District
- ↑ Balcheragh District
- ↑ Dawlat Abad District (Re-elected)
- ↑ Gorzaiwan District
- ↑ Khan Charbagh District (Re-elected)
- ↑ Khaja Sahib Posh District (Re-elected)
- ↑ Kohistan District
- ↑ Pashton Kot Sahib Posh District (Re-elected)
- ↑ Quramqul District (Re-elected)
- ↑ Qaisar District (Re-elected)
- ↑ Qurghan District(Re-elected)
- ↑ Dawlat Abad District (Re-elected)
- ↑ «سرزمین‌های پسته افغانستان» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ آوریل ۲۰۲۱.
- ↑ «حاصلات انگور در هرات، فاریاب و قندهار افزایش یافته‌است». هفته نامه دهقان. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری. ١٩ میزان ١٣٩٩. دریافت‌شده در ٢٨ ثور ١۴۰۰.
- ↑ «جدول زمانی خطوط هوایی ایست هوریزن ٢۰١۴». بایگانی‌شده از اصلی در ١۰ مارس ٢۰١٨.
- ↑ </ref افغانستان:ارزیابی درگیری‌ها و بازیگران در ولایت فاریاب برای ایجاد پایه ای برای افزایش درگیری غیرنظامی نروژ
- ↑ «راه‌آهن آقینا-اندخوی رسماً افتتاح شد». خامه پریس. ١۴ ژانویه ٢۰٢۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۱۷.
- ↑ «راه‌آهن آقینا-اندخوی رسماً افتتاح شد». طلوع نیوز. ١۴ ژانویه ٢۰٢۰. دریافت‌شده در ٢۰٢١-۰۱–۱۷.
- ↑ «افتتاح خط راه‌آهن آقینا-اندخوی، ٣ پروژه امضا شد». خبرگزاری پژواک. ١۴ ژانویه ٢۰٢۰. دریافت‌شده در ٢۰٢١-۰١-١٧.
- ↑ صالحی، زرغونه (٢٨ نوامبر ٢۰١۶). «افتتاح خط راه‌آهن آقینا-اندخوی و ترکمنستان». خبرگزاری پژواک. دریافت‌شده در ١٧ ژانویه ٢۰١٧.