اسلوب بدیعی قرآنصنایع ادبی و فنون علم بدیع به کار رفته در قرآن را اسلوب بدیعی قرآن گویند. ۱ - بنیانگذار علم بدیععلم بدیع یکی از شاخه‌های علم بلاغت است. بنیانگذار این علم، امیری از دودمان عباسیان به نام عبدالله بن معتز (م ۲۹۶ ق) صاحب کتاب البدیع است. پس از او قدامة بن جعفر از معاصران ابن معتز ، و پس از وی مشاهیری از ادب و بلاغت به گستره این علم افزودند تا این که ابن ابی الاصبع مصری در کتاب بدایع القرآن صناعات این علم را به نهایت رساند و علاوه بر آورده‌های پیشینیان، ۳۳ صنعت دیگر نیز به این علم افزود و برای همه انواع بدیع، شاهدی قرآنی اقامه کرد. ۲ - منظور از بدایع قرآنمنظور از «بدایع قرآن» همان صنایع ادبی و بلاغی و بدیعی به کار رفته در قرآن است. ۳ - برخی از صنایع ادبی بدایع قرآنجلال الدین سیوطی به نقل از بدایع القرآن ابن ابی الاصبع، نزدیک به یکصد نوع صنعت ادبی از بدایع قرآن را برشمرده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: مجاز ؛ استعاره ؛ تشبیه ؛ کنایه ؛ ارداف ؛ تمثیل ؛ ایجاز ؛ اتساع ؛ اشاره ؛ مساوات ؛ بسط ؛ ایغال ؛ تتمیم ؛ تکمیل ؛ احتراس ؛ استقصا ؛ تذییل ؛ تردید ؛ تکرار ؛ تفسیر ؛ ایضاح ؛ مذهب کلامی ؛ مناقضه ؛ تمکین ؛ توشیح ؛ تسهیم ؛ تصدیر ؛ توریه ؛ استخدام ؛ التفات ؛ اطراد ؛ انسجام ؛ ادماج ؛ افتنان ؛ اقتدار ؛ استدراک ؛ استثنا ؛ تفویف ؛ تقسیم ؛ تدبیج ؛ تنکیت ؛ تضمین ؛ جناس ؛ حسن النسق ؛ عکس ؛ عنوان ؛ فرائد ؛ مبالغه ؛ مطابقه ؛ مقابله ؛ مراجعه ؛ نزاهت ؛ ابداع ؛ حسن ابتدا ؛ حسن ختام ؛ حسن تخلص ؛ استطراد و…. بسیاری از این بدایع به طور جداگانه در مدخل‌های مربوط توضیح داده شده‌اند. [۲]
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهی، ج۱، ص۳۴۲.
۴ - عناوین مرتبطاسلوب ادبی قرآن . ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اسلوب بدیعی قرآن». |