مقامع الفضل (کتاب)«مقامع الفضل» اثر آیت الله جناب آقای محمد علی کرمانشاهی ، راجع به موضوعات مختلف فقهی و حقوقی و اصولی ، ادبیات و جغرافیا ، عرفان و فلسفه و تفسیر و مسائل دیگر به زبان عربی و فارسی در قرن ۱۳ در دو جلد به اهتمام مؤسسه وحید بهبهانی با پاورقی و تحشیه و فهارس، طبع و نشر گردیده است. ۱ - انگیزه تالیفآشنایی شیعیان با تکالیف و وظایف دینی و شرعی ایشان در حوزه‌های گوناگون عبادی، زندگی اجتماعی و اقتصادی و دیگر اموری که در حالت‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی با آن مواجه می‌شوند، انگیزه این تالیف به شمار می‌رود. از این رو این اثر شکلی دایره المعارف گونه دارد و علوم و فنون مختلفی را در بر می‌گیرد. ۲ - ساختارصفحات آغازین کتاب به مقدمه و شرح حال اجمالی مؤلف و تصاویری از صفحه اول و پایانی نسخه خطی کتاب اختصاص داده شده و سپس مباحث اصلی کتاب بر اساس عناوین فهرست موضوعی که خود آنها هر یک از مطالب متنوعی تشکیل شده، آمده است. ادامه موضوعات به همان سبک و سیاق جلد نخست با عناوین جداگانه حاوی مطالب مختلف در جلد دوم آورده شده و در پایان، فهرست آیات ، روایات ، اعلام ، منابع و مآخذ، اماکن، اشعار و موضوعات به تفکیک ضبط و درج گردیده است. ۳ - گزارش محتوا۱. مؤلف، پس از مقدمه و معرفی اجمالی کتاب، مباحث آن را براساس فهرست بندی موضوعی به صورت پرسش و پاسخ [۱]
مقامع الفضل، محمد علی کرمانشاهی، ج۱، ص۱۰.
با عنوان فقهی اجاره ، از حکم اجاره آب گرفته تا احکام نماز و روزه استیجاری یک به یک شرح داده، آن گاه از احیای موات و آداب و شرایط آن و استثنائات و شبهات آن به همان روش سؤال و جواب سخن گفته و در صفحات بعدی به اخلاق و آداب زناشویی ، آثار و فواید توبه ، زیان و مضرات دروغ و کمک به مستمندان و درویشان و امور دیگری که جنبه اخلاقی دارند، پرداخته است. او صفحات زیادی را به ادبیات اختصاص داده، حروف هجا را تعریف کرده و برخی از واژه‌های مترادف و هم معنی را بر مبنای مفاهیم ادبی و نکته‌های نحوی و صرفی آنها با استناد به آیات و روایات متعددی از قرآن تعریف نموده است.۲. مبحث مفصل ارث که حاوی نکات پیچیده و بسیار دقیقی است در سه دسته مشخص و معین بنا به نزدیکی و خویشاوندی و دوری آنها از فرد متوفی، منطبق با متون فقهی در بخش بعد آورده است. ۳. در ادامه از برخی مفاهیم اصول فقه چون علم ، ظن ، شک و وهم ، توقیفی بودن احکام شرعی و واجب کفایی و برخی مقوله‌های دیگر سخن رانده و دنباله مباحث خود را به احکام خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، اقرار ، امانات و اوزان و مقادیر، اختصاص داده و پس از آن در باره ایلاء و احکام و شرایط و آداب آن بحث نموده و بسیاری از موضوعات تاریخی را اعم از شرح حال شخصیت‌ها از دوره حضرت آدم علیه‌السّلام تا دوره‌های دیگر که مقارن با پیامبران اولو العزم بوده‌اند، مورد مطالعه و پژوهش قرار داده و در ضمن به وقایع و رویدادهای دوره‌های پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام هم اشاراتی نموده و از زندگی عارفان بزرگ و مورخان تاریخ اسلام هم سخن گفته است. ۴. مطالب اقتصاد ، تجارت و انواع عقود و معاملات و اشکال و شرایط فقهی آنان، تصوف و عرفان و اصطلاحات این علم، پرسش‌هایی در خصوص تفسیر و معنی آن، احکام تقلید ، خصوصیات و ویژگی‌های بلوغ و سن تکلیف، در صفحات بعدی آورده شده است. ۵. نویسنده، در عنوان بعدی راجع به جغرافیای شهر مکه و حدود آن، نسبت آن با نصف النهار مبدا ، طول و عرض جغرافیایی و به طور کلی خصوصیات و ویژگی‌های این شهر نسبت به بلاد مجاور و تعیین قبله و چگونگی استخراج آن، احکام میت از لحظه شستشو تا قرائت شهادتین در گوش او در قبر ، احکام مریض در هنگام وصیت ، اقرار و انجام عقودی چون معامله و صلح ، جهاد ، حج و آداب و تشریفات آن، احکام فرد محجور و چگونگی تصرفات در اموال او از لحاظ فقهی و شرعی، حدود و تعزیرات ، خمس و زکات و دیات ، رهن و شرکت ، شفعه ، احکام و آداب نماز ، طهارت و طلاق و بسیاری عقود دیگر و احکام قضایی و جزایی در جلد اول سخن گفته است. همین مباحث با پرسش‌های تکمیلی دیگر و نیز وصایا ، مضاربه ، وقف ، وکالت و هبه در جلد دوم پی گیری شده است. همان طور که پیش‌تر به آن اشارت رفت در جلد اول و دوم در باره علوم دیگری چون ریاضیات ، نجوم ، فلسفه ، تصوف و عرفان مطالبی بیان شده که آنها هم در قالب پرسش و پاسخ است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه اهل البيت۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب فقهی شیعه
|