انگشترحلقهای معمولاً فلزی در انواع نگین دار و بی نگین، مخصوص انگشت را انگشتر می‌گویند و از احکام آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، صوم، حج، جهاد، نکاح، یمین و ارث آمده است. ۱ - حکمبه دست کردن انگشتر طلا برای مرد، حرامو به دست کردن انگشتر آهنی برای مرد و زن، مکروه است. نهادن انگشتر در انگشت سبّابه (انگشت بین شصت و میانی) و نیز انگشت میانی و ترک آن در انگشت کوچک (خنصر) مکروه است. [۴]
کشف الغطاء، ج۳، ص۴۶.
همچنین به دست کردن انگشتر عقیق، بویژه یمانی،و نیز به دست راست کردن انگشتر مستحب‌است.۲ - طهارتهمراه داشتن انگشتر منقوش به اسماء الـهی در حال تخلیو نیز استنجاء با دست مزیّن به انگشتر منقوش به اسماء الـهی، و بنابر قول مشهور اسماء امامان معصوم و انبیا علیهم السّلام و به تصریح برخی، حضرت فاطمه سلام اللّه علیها در صورت نرسیدن نجاست به آن، مکروه و در صورت نجس شدن آن، حرام است. همچنین استنجاء با انگشتر دارای نگین سنگ زمزم مکروه است. [۹]
کتاب الطهارة (شیخ انصاری)، ج۱، ص۴۸۶.
حرکت دادن یا جا به جا کردن انگشتر هنگام وضو یا غسل، با علم به رسیدن آب به زیر آن، مستحب و در صورت علم به نرسیدن آب به زیر آن و یا شک در رسیدن آب، واجب است. و «اگر بداند که در حال وضو چیزی بوده که ممکن است آب به زیر آن نرسیده باشد - مانند انگشتر که گاهی آب به زیر آن می‌رسد و گاهی نمی‌رسد - و بداند که در حال شستن متوجه آن نبوده و یا بداند که آن را حرکت نداده و بااین‌حال در اینکه اتفاقاً آب به زیر آن رسیده یا نه شک کند، حکم به صحت وضو مشکل است، بلکه ظاهراً اعاده وضو واجب است.» [۱۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۲۸، کتاب الطهارة، فصل فی الوضوء، القول فی شرائط الوضوء، مسالة۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
نیز بیرون آوردن انگشتر هنگام تیمم واجب است. [۱۴]
العروة الوثقی، ج۱، ص۴۹۷.
به جهت اینکه «باید حائل - حتی مانند انگشتر - از مواضعی که مسح می‌شوند و مواضعی که با آن‌ها مسح می‌کند برطرف شود.» [۱۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۱۵، کتاب الطهارة، القول فیما یتیمم به مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
و «اگر چیزی از اموال میت مانند انگشتر و امثال آن با او دفن شود، جواز نبش قبر برای آنکه ورثه آن چیز را بردارند مورد تامل و اشکال است، خصوصاً اگر برنداشتن آن اجحاف به ورثه نباشد.» [۱۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۹۹، کتاب الطهارة، فصل فی احکام الاموات، خاتمة تشتمل علی مسائل، مسالة۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳ - صلاتبه قول مشهور، نماز مرد همراه با انگشتر طلا [۱۷]
جواهرالکلام، ج۸، ص۱۱۰ـ۱۱۲.
و نماز مرد و زن با انگشتر غصبی باطل است.نماز خواندن با انگشتر آهنیو به قول مشهور با انگشتر منقوش به تصویر حیوان یا انسان مکروه،و در کراهت نماز خواندن با انگشتر منقوش به تصویر غیر جاندار، مانند درخت، اختلاف است.نماز خواندن با انگشتر عقیق، بویژه عقیق یمانی و نیز انگشتری که نگین آن بلور باشد [۲۳]
کشف الغطاء، ج۳، ص۴۴.
[۲۴]
جامع عباسی، ص۳۴۷.
مستحب است. نماز با انگشتر نجس صحیح است. [۲۵]
العروة الوثقی، ج۱، ص۱۰۴.
شمارش تعداد رکعات نماز با جا به جا کردن انگشتر جایز است. [۲۶]
العروة الوثقی، ج۱، ص۷۲۳.
۴ - صوممکیدن انگشتر برای روزه دار جهت کاستن از تشنگی جایز است. ۵ - حجمستحب است مسافر برای حفظ سلامت خود، انگشتر عقیق زرد یا فیروزه‌ای که بر آن ذکر خاص نوشته شده، همراه داشته باشد. به دست کردن انگشتر برای محرم به قصد زینت، حرام و به قصد عمل به سنّت یا بهره مندی از خاصیّت آن، جایزاست. امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: «در انگشتر به‌دست‌کردن و حنا بستن کفّاره نیست اگرچه فعل حرام انجام داده است.» [۳۰]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۷، کتاب الحج، القول فی تروک الاحرام، الثالث عشر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
به قول مشهور، طواف با انگشتر نجس باطل است. در تحریرالوسیله آمده است: از شرایط طواف است «طهارت بدن و لباس؛ و احتیاط (واجب) آن است که از آنچه در نماز عفو شده - مثل خون کمتر از یک درهم و چیزی که نماز با آن تمام نیست حتی انگشتر - اجتناب نماید.» [۳۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۵۵، کتاب الحج، القول فی واجبات الطواف، الثالث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۶ - جهادانگشتر از سلب محسوب می‌شود. ۷ - بیعخریدن مثلاً انگشتر یا گوشواره نقره یا طلا از ریخته‌گر (و سازنده)، در مقابل جنس آن با اضافه‌ای به ملاحظه اجرت آن جایز نیست، بلکه یا آن را به غیر جنس آن می‌خرد و یا مقداری طلا و نقره در مقابل جنس آن مثل به‌مثل می‌خرد و برای ساختن آن مقداری اجرت معیّن می‌کند. البته اگر مثلاً نگین انگشتر از سازنده و از غیر جنس حلقه‌اش باشد، خریدن آن در مقابل جنس خودش با اضافه - در غیر صورت فرار از ربا - جایز است. [۳۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۷۶، کتاب البیع، القول فی بیع الصرف، مسالة۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۸ - نکاحآمیزش با در دست داشتن انگشتر نوشته شده به اذکار و اسماء الـهی مکروه است. ۹ - یمیناگر کسی سوگند یاد کند که زیور آلات نپوشد، شامل انگشتر نیز می‌شود. از این رو، با به دست کردن انگشتر، سوگند شکسته وکفّاره آن واجب می‌شود. ۱۰ - ارثانگشتر میّت از حبوه است و به پسر بزرگ‌تر داده می‌شود. ۱۱ - پانویس۱۲ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۷۴۶-۷۴۷. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |