عمرهعمره نوعی زیارت خانه خدا با کیفیتی خاص می باشد. ۱ - در لغتعمره در لغت به معنای زیارت آمده و در اصطلاح عبارت است از زیارت خانه خدا با انجام دادن اعمالی خاص نزد آن یا به جا آوردن اعمالی مخصوص در میقات و مکّه . ۲ - کاربرد فقهیاز آن در باب حج سخن گفته‌اند. ۳ - حکم تکلیفیعمره همچون حج بر هر مکلف در طول عمر با دارا بودن شرایطی که برای حج بیان شده یک بار واجب می‌شود. ۴ - اقسامعمره دو گونه است: عمره تمتع و عمره مفرده . اول وظیفه کسی است که از مکّه دور است (آفاقی) و دوم وظیفه کسی است که در مکّه اقامت دارد. ۵ - احکامعمره تمتّع همیشه توأم با حج تمتّع است. بنابر این، با حصول استطاعت برای حج تمتّع ، عمره تمتّع نیز واجب می‌شود؛ بر خلاف عمره مفرده که به قول مشهور با استطاعت پیدا کردن بر آن، واجب می‌شود؛ هرچند استطاعت بر حج حاصل نشود. [۶]
المعتمد فی شرح المناسک، ج۳، ص۱۹۸-۱۹۹.
عمره تمتّع از عمره مفرده کفایت می‌کند؛ لیکن کسی که وظیفه‌اش حج تمتّع است، مانند آفاقی، چنانچه بدون حصول استطاعت برای حج تمتّع، برای عمره مفرده مستطیع شود آیا عمره بر او واجب می‌شود یا نه؟ نظر مشهور عدم وجوب است. [۸]
رسائل آل طوق، ج۲، ص۱۷۱.
برخی قائل به وجوب آن شده‌اند. [۱۱]
کتاب الحج (شاهرودی)، ج۲، ص۱۴۷-۱۵۱.
برخی نیز به جا آوردن آن را بنابر احتیاط واجب ، لازم دانسته‌اند.۶ - دیدگاه و بیان امام خمینیامام خمینی در تحریرالوسیله بعد از بیان اینکه « عمره مانند حج، به واجب اصلی و واجب عرضی و مستحب تقسیم می‌شود.» می‌فرماید: ۱- «پس عمره در اصل شرع (مقدس اسلام) با شرایطی که در حج معتبر است بر هر مکلّف در طول عمرش یک‌مرتبه واجب است. و عمره مانند حج، وجوب فوری دارد. و در وجوب عمره، استطاعت داشتن برای حج شرط نیست، بلکه استطاعت داشتن برای عمره در وجوب آن کفایت می‌کند اگرچه استطاعت برای حج حاصل نشده باشد. چنان که عکس این مطلب هم، چنین است، که اگر برای حج استطاعت پیدا کرد و برای عمره مستطیع نبود، حج واجب می‌شود و عمره وجوب پیدا نمی‌کند.» ۲- عمره تمتع، کفایت از عمره مفرده می‌کند. پس کسی که استطاعت برای حج تمتع دارد با انجام عمره تمتع، عمره مفرده از عهده او ساقط است. و اما «آیا عمره مفرده درصورتی‌که استطاعتش را داشته باشد، بر کسی که وظیفه‌اش حج تمتع است و مستطیع برای حج نباشد، واجب می‌شود یا نه؟ مشهور بین فقها آن است که واجب نیست؛ و همین اقوی است. بنابراین بر اجیر که از عمل نیابت حج فارغ شده اگرچه استطاعت عمره مفرده را دارد و در مکه می‌باشد، واجب نمی‌شود. و همچنین بر کسی که متمکن از عمره مفرده می‌باشد ولی به خاطر مانعی برای حج تمکن ندارد، واجب نمی‌باشد لیکن احتیاط (مستحب) آن است که عمره مفرده را به جا آورد.» ۳- گاهی عمره به‌واسطه نذر، قسم، عهد، شرط ضمن عقد، اجیر شدن و فاسد کردن آن واجب می‌شود؛ اگرچه تعبیر و اطلاق وجوب بر آن در غیر مورد اخیر (فاسد کردن) بنابر تحقیق از روی مسامحه است. و برای واردشدن به مکه نیز عمره واجب می‌شود؛ به این معنی که بدون عمره واردشدن به مکه حرام است، زیرا واردشدن به مکه به جز با احرام جایز نیست مگر در بعضی از موارد (که بدون احرام جایز است) و از جمله آن موارد است: کسی که شغلش اقتضا کند مکرراً وارد شود و خارج گردد مانند هیزم‌فروش و خارکن؛ و اما اینکه هرکس که ورودش به مکه تکرار می‌شود، از حرمت ورود به مکه بدون احرام، استثنا شود مورد اشکال است. و موارد دیگری هم وجود دارد، مانند مریض و مبطون، که در محل خود ذکر شده است. و در غیر آنچه که ذکر شد، عمره مستحب است و تکرار عمره مانند حج مستحب است. و در مقدار فاصله بین دو عمره (علما) اختلاف دارند و احتیاط (واجب) آن است که در فاصله کمتر از یک ماه به قصد رجاء آورده شود. ۷ - پانویس
۸ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۵، ص۴۷۳، برگرفته از مقاله«عمره». • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |