بستنی
بَسْتَنی در ایران، شیریَخ در افغانستان یا یَخ‌ماس در تاجیکستان، گونه‌ای خوردنی یا به عبارت دیگرپی‌خوراک منجمد و مزه‌دار است که باید شامل حداقل ۱۰٪ چربی شیر باشد. مقدار این چربی می‌تواند از ۱۰ تا ۱۶ درصد تغییر یابد که بیشتر بستنی‌ها دارای ۱۴٪ چربی شیر هستند، همچنین بستنی می‌تواند شامل دیگر گونه‌های لبنیات مانند خامه باشد که به همراه مواد شیرین‌کننده و طعم‌دهنده تهیه می‌شود. نخستین کارخانهٔ صنعتی بستنی‌سازی جهان در سال ۱۸۵۱ در مریلند، کار خود را آغاز نمود. بستنی معروف‌ترین دسر در جهان است.
 بستنی خامه ای با سس شکلات و ویفر سرو می‌شود | |
| بخش | دسر |
|---|---|
| دمای سرو | خیلی سرد |
| مواد اصلی | شیر، خامه، شیرین کننده |
| انواع | جلاتو، کاستارد یخ زده |
تاریخچه
ریشه خوردنی‌های یخ زده یا همان بستنی ناشناخته است. برخی منابع شروع این دسر را از حدود ۵۵۰ سال پیش از میلاد در ایران می‌دانند. اگرچه چندین افسانه تکراری در اوایل هزاره سوم پیش از میلاد مسیح در چین باستان وجود دارند. طبق یکی از افسانه‌های قدیمی، امپراتور روم نرون از کوهستان آپنینی یخ جمع‌آوری کرده بود تا اولین سربی مخلوط با عسل و شراب را تولید کند. افسانه‌های دیگر می‌گویند که بستنی در امپراتوری مغول سرچشمه گرفت و اولین بار در طول گسترش آن به چین گسترش یافت.
انواع بستنی
بستنی دارای تنوع‌های گوناگونی است. مانند بستنی‌های سنتی، بستنی‌های ایتالیایی یا میوه‌ای، میلک شیکها و بستنی‌های یخی.
قدمت دسرهای یخی در چین به ۴ هزار سال قبل می‌رسد. یک نوع از این دسرها با قرار دادن سنگ نمک و برف در جداره‌های ظروف حاوی شربت تهیه می‌شد (نمک باعث می‌شود دمای یخ‌زدن آب به زیر صفر برسد) و نوع دیگری با قرار دادن شیر، برنج کاملاً پخته به همراه ادویه در داخل برف تهیه می‌شد. بستنی یخی هم با آب‌میوه، عسل و ادویه درست می‌شد. این دسرهای یخی از مسیرهای تجاری وارد ایران هم شدند. همچنین حدود ۴ هزار سال پیش در ایران دسر یخی فالوده با استفاده از یخ، گلاب، آرد برنج رشته‌ای و زعفران و طعم‌دهنده‌های دیگر ساخته می‌شد.
بستنی ایرانی
نوعی بستنی با نام بستنی سنتی یا ایرانی در ایران رواج دارد که دارای طعم زعفران و رنگ زرد می‌باشد و از مواد مهم آن آرد ثعلب است. این بستنی همراه با خلال پسته و تکه‌های بزرگ خامه است و طرفداران زیادی دارد. اکبر مشتی یکی از اولین کسانی بوده که در ایران بستنی فروشی داشته‌است. بستنی اکبر مشتی با نوع خارجی آن بسیار متفاوت بود. ایرانی‌ها استفاده از گلاب و زعفران را بر ثابت کننده‌ها ترجیح می‌دادند. نوعی از بستنی‌های سنتی «بستنی کشی» نام دارد که ثعلب فراوان در آن عامل کش آمدن بستنی می‌شود. این اصطلاح امروزه رایج نیست.
پیش از این بستنی‌های سه رنگ در بسیاری از شهرها رواج داشت که رنگ زرد آن زعفرانی، سفید آن وانیلی و رنگ قهوه‌ای دارچینی بود که توسط استاد بستنی‌ساز این سه رنگ به هم چسبیده و در ظروف یک بار مصرف فروخته می‌شدند.
نوعی از بستنی‌های ابتدایی ایرانیان برف و شیره است که با برف، شیره؛ مربا و عسل تهیه می‌شود.
نگارخانه
منابع
- ↑ «چطور بستنی درست می‌شود؟». همشهری آن لاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۰۸.
- ↑ «بستنی». دانشنامه رشد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اكتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ Book of Firsts. RW Press. ISBN 978-1-909284-29-6.
c. 550-530 BC, First mention of flavoured snow or ice: during the Persian Empire
- ↑ Weir, Caroline; Weir, Robin (2010). Ice Creams, Sorbets & Gelati:The Definitive Guide. p. 9.
- ↑ Migoya, Francisco J. (2008). Frozen Desserts. The Culinary Institute of America.
- ↑ Clarke, Chris (2004). Science of Ice Cream. Royal Society of chemistry. p. 4.
- ↑ The History of Ice Cream & The Ice Cream Cone
- ↑ The origin of ice-cream, BBC. Retrieved October 26, 2009.
- ↑ محمد ملاحسینی (۵ بهمن ۱۳۹۱). «آشنایی با تاریخچه بستنی در ایران». همشهری آنلاین.
پیوند به بیرون
- «بستنی». شبکه ملی مدارس (رشد).
- «How It's Made: UConn Dairy Bar Ice Cream». The University of Connecticut. ۲۲ اوت ۲۰۱۱.
- «Selected Internet Resources -- Ice Cream». Library of congress.
- «The History of ice Cream». London canal museum.
- «Legends and Myths of Ices and Ice Cream History». What’s Cooking America.
- «Ice Cream Sculptures». ice cream recipes.
- «The Ice Cream eBook». The University of Guelph.
- Ed Grabianowski. «How Ice Cream Works». HowStuffWorks.
- «Ice Cream Comedy». Ice Cream recipes.
- Michael Mullan. «Designing ice cream and gelato mixes and how to undertake mix calculations». dairy science.
