صابونصابون، از مواد شوینده است. ۱ - در فقهاز احکام مرتبط با آن به مناسبت در باب‌هایی چون طهارت و نکاح سخن گفته‌اند. ۲ - احکام مرتبطموادی چون صابون که قابل فشردن نیستند، در صورت نجس شدن، چنانچه نجاست به درون آنها نفوذ نکرده باشد، با شستن با آب کثیر همچون کر و جاری ، پاک می‌شوند و اگر با آب قلیل شسته شوند، در پاک شدن آنها اختلاف است. اما اگر نجاست به درون آنها نفوذ کرده باشد، آیا با فرو بردن آنها در آب و نفوذ آب پاک به درون آنها، پاک می‌شوند یا نه؟ مسئله اختلافی است [۱]
محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج۶، ص۱۵۰ ـ ۱۵۴، ۴۳ جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، هفتم، ۱۴۰۴ ه ق.
[۲]
سید محسن طباطبایی حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ج۲، ص۳۸ ـ ۳۹، ۱۴ جلد، مؤسسة دار التفسیر، قم، ایران، اول، ۱۴۱۶ ه ق.
[۳]
توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۱۰۷.
ظرفی که با ولوغ سگ نجس شده است، بنابر قول مشهور ، ابتدا باید خاک مالی و سپس دو بار با آب شسته شود. در صورت یافت نشدن خاک ، برخی شستن با صابون و مانند آن را به جای خاک کافی دانسته‌اند [۴]
علامه حلّی، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج۱، ص۱۹۸، ۳ جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۳ ه ق.
لیکن بسیاری غیر خاک را کافی ندانسته‌اند [۵]
سید جواد بن محمد حسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط، ج۱، ص۳۳۵، الحدیثة)، ۲۳ جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۹ ه ق.
[۶]
محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج۶، ص۳۶۳ ـ ۳۶۴، ۴۳ جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، هفتم، ۱۴۰۴ ه ق.
از نفقه واجب زن بر شوهر ، تهیه وسایل نظافت و بهداشت او همچون صابون است [۷]
شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۵، ص۴۶۹، المحشّٰی، سلطان العلماء، ۲ جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۲ ه ق.
۳ - دیدگاه فقهی امام خمینی۱- متنجس (غیر ظرف) اگر چیزی باشد که آب در آن نفوذ می‌کند و قابل فشار دادن هم نیست مانند کوزه و چوب و صابون و مانند این‌ها، به‌مجرد آنکه در کر یا جاری فروبرده شود، ظاهر آن پاک می‌شود و درصورتی‌که آب مطلق به باطن (مغز) این‌ها برسد به‌طوری‌که عرفاً گفته شود که باطن این‌ها با آب شسته شده، باطن آنها (هم) پاک می‌شود، ولی نفوذ رطوبت به باطن آنها کفایت نمی‌کند. و چنین چیزی (شسته شدن باطن آنها) در نهایت اشکال است، بلکه ظاهر آن است که چنین چیزی تحقق پیدا نمی‌کند مگر به‌ندرت. و اگر در تحقق آن شک شود - به‌این‌ترتیب که ندانیم آب نفوذ نموده و یا آنکه بعد از نفوذ، شستن تحقق پیدا کرده است - محکوم به بقای نجاست است. اما اگر یقین به نفوذ و شسته شدن پیدا شود، و لیکن در اینکه آب بر مطلق بودنش باقی‌مانده (یا مضاف شده) شک شود، حکم به پاک شدن آن می‌شود. [۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۳۲، کتاب الطهارة، فصل فی المطهرات، اولها، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
و اما کیفیت تطهیر با آب قلیل پس «چیزهایی که آب در آنها نفوذ نمی‌کند - اگرچه رطوبت نفوذ می‌نماید، مثل صابون و حبوبات - و قابل فشار دادن هم نیستند به‌مجرداینکه آب روی آنها ریخته شود ظاهر آنها پاک می‌شود و نجس ماندن داخل آنها ضرری نمی‌رساند و داخل آنها به تبعیت از ظاهر، پاک نمی‌شود.» [۹]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۳۳، کتاب الطهارة، فصل فی المطهرات، اولها، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲-اگر «لباس با آب غصبی شسته یا با صابون غصبی چرک آن برطرف شود، درصورتی‌که از عین آن دو در لباس باقی نماند. (نماز با آن صحیح است). » [۱۰]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۱، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة۱۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳- اشکالی نیست در اینکه فروش چیز متنجس که قابل تطهیر است جایز است. و همچنین است متنجس غیر قابل تطهیر درصورتی‌که انتفاع بردن از آن با همان صفت نجاستش در حال اختیار، جایز باشد، مانند روغن متنجس که انتفاع از آن در روشن کردن چراغ با آن و مالیدن به کشتی‌ها ممکن است، و (مانند) رنگ و گل متنجس و صابون و مانند آن. [۱۱]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۵، کتاب المکاسب و المتاجر، مسالة۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۴ - فهرست منابع(۱) محمد حسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ۴۳ جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، هفتم، ۱۴۰۴ ه ق. (۲) علامه حلّی، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ۳ جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۳ ه ق. (۳) سید جواد بن محمد حسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط، الحدیثة)، ۲۳ جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۹ ه ق. (۴) شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، المحشّٰی، سلطان العلماء، ۲ جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، ایران، اول، ۱۴۱۲ ه ق. (۵) سید محسن طباطبایی حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۴ جلد، مؤسسة دار التفسیر، قم، ایران، اول، ۱۴۱۶ ه ق. (۶) توضیح المسائل مراجع. ۵ - پانویس
۶ - منبع• موسسه دائرة‌المعارف‌الفقه‌الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، آیت‌اللّه سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۳۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |