حساب کاربری
​
زمان تقریبی مطالعه: 4 دقیقه
لینک کوتاه

ایریدیم

ایریدیم عنصری با عدد اتمی ۷۷، جرم اتمی ۱۹۲٫۲۲، نقطه ذوب ۲٬۴۱۰ سلسیوس، نقطه جوش ۴٬۱۳۰ سلسیوس، چگالی ۲۲٫۶۵ گرم بر سانتی‌مترمکعب بوده و از فلزهای گروه پلاتین و خواصی مشابه Rh دارد. در اسمیم به صورت آلیاژ طبیعی Pt وجود دارد. ساختار این فلز، مکعب تنگ چیده‌است. این ماده برای تهیه نوک خودنویس و در کاتالیزورها به‌کار می‌رود. این فلز پس از اسمیم بیشترین چگالی را در بین عناصر دارد. ایریدیوم در برابر خوردگی و فرسایش حتی تا دمای ۲٬۰۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد مقاومت بسیار زیادی دارد و فقط نمک‌های خاص و هالوژن‌ها باعث خوردگی آن می‌شوند. همچنین پودر و گَرد آن بسیار قابل اشتعال و واکنش‌پذیر است. این فلز کمیاب، چگال و بسیار مقاوم است. فراوانی این فلز در پوسته زمین کم است ولی در شهاب‌سنگ‌ها فراوانی بیشتری دارد. تولید جهانی سالیانهٔ این فلز، تنها ۳ تن است.

ایریدیم، 77Ir
ایریدیم
ایریدیم
تلفظ‎/ɪˈrɪdiəm/‎ ​(i-RID-ee-əm)
ظاهرsilvery white
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)۷۰۰۲۱۹۲۲۱۷۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۹۲٫۲۱۷(۲)
ایریدیم در جدول تناوبی
Element 73: تانتال (Ta), Transition metal
Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal
Rh
↑
Ir
↓
Mt
اسمیم ← ایریدیم → پلاتین
عدد اتمی (Z)77
گروهگروه ۹
دورهدوره 6
بلوکبلوک-d
دسته Transition metal
آرایش الکترونی[Xe] 4f 5d 6s
لایه الکترونی
2, 8, 18, 32, 15, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب2739 K ​(2466 °C, ​4471 °F)
نقطه جوش4701 K ​(4428 °C, ​8002 °F)
چگالی (near r.t.)22.56  g/cm
در حالت مایع (at m.p.)19 g/cm
حرارت همجوشی41.12 kJ/mol
آنتالپی تبخیر 563 kJ/mol
ظرفیت حرارتی مولی25.10 J/(mol·K)
فشار بخار
فشار (Pa) ۱ ۱۰ ۱۰۰ ۱ K ۱۰ K ۱۰۰ K
در دمای (K) 2713 2957 3252 3614 4069 4659
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش−3, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8, +9
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 2.20
انرژی یونش
  • 1st: 880 kJ/mol
  • 2nd: 1600 kJ/mol
شعاع اتمیempirical: 136 pm
شعاع کووالانسی pm 141±6
خط طیف نوری ایریدیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری ​(fcc)
Face-centered cubic crystal structure for ایریدیم
سرعت صوت thin rod4825 m/s (at 20 °C)
انبساط حرارتی6.4 µm/(m·K)
رسانندگی گرمایی147 W/(m·K)
رسانش الکتریکی47.1 n Ω·m (at 20 °C)
رسانش مغناطیسیپارامغناطیس
مدول یانگ528 GPa
مدول برشی210 GPa
مدول حجمی320 GPa
نسبت پواسون0.26
سختی موس6.5
سختی ویکرز1760 MPa
سختی برینل1670 MPa
شماره ثبت سی‌ای‌اس7439-88-5
ایزوتوپ‌های ایریدیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
Ir syn 1.73 d ε 1.64 Os
Ir syn 13.2 d ε 0.532 Os
Ir syn 11.8 d ε 2.000 Os
Ir 37.3% Ir ایزوتوپ پایدار است که 114 نوترون دارد
Ir syn 73.827 d β 1.460 Pt
ε 1.046 Os
Ir syn 241 y IT 0.161 Ir
Ir 62.7% Ir ایزوتوپ پایدار است که 116 نوترون دارد
Ir syn 10.5 d IT 0.080 Ir
Ir syn 19.3 h β 2.247 Pt
Ir syn 171 d IT ? Ir
| منابع

فهرست

  • ۱ اکتشاف
  • ۲ خصوصیات فیزیکی
  • ۳ ویژگی‌های شیمیایی
  • ۴ ترکیبات
  • ۵ منابع

اکتشاف

ایریدیوم در سال ۱۸۰۳ در میان ناخالصی‌های نامحلول پلاتین توسط اسمیتسون تنانت کشف شد. تنانت نام ایریدم را از الههٔ یونانی ایریس که به معنای رنگین‌کمان است برگزید؛ زیرا نمک‌های ایریدیم رنگ‌های مختلفی دارند.

خصوصیات فیزیکی
One troy ounce (31.1035 g) of arc-melted iridium

ایریدیم فلزی از گروه پلاتین است که رنگی سفید، شبیه به پلاتین دارد اما کمی مایل به زرد است. به علت نقطه ذوب بالا، سختی و شکنندگی شکل و فرم دادن به ایریدیم بسیار مشکل است. به همین جهت از پودر آن برای این منظور استفاده می‌شود. خواص فیزیکی این فلز تا دمای ۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد بدون تغییر باقی می‌ماند. این فلز در دمای ۰٫۱۴ کلوین به ابررسانا تبدیل می‌شود. در میان فلزات تنها اسمیم می‌تواند بر روی آن خراش ایجاد کند و پس از اسمیم چگال‌ترین عنصر است.

ویژگی‌های شیمیایی

در میان فلزات، ایریدیم بیشترین مقاومت را در برابر خوردگی دارد. تقریباً هیچ اسید یا فلز مذابی نمی‌تواند آن را مورد حمله قرار دهد. با این حال برخی نمک‌ها مانند سدیم سیانید یا پتاسیم سیانید ،اکسیژن در دمای بالا و هالوژن‌ها (به‌ویژه فلوئور) باعت خوردگی آن می‌شوند.

ترکیبات

عدد اکسایش ایریدیم از -۳ تا +۹ را شامل می‌شود ولی متداول‌ترین عدد اکسایش آن +۳ و +۴ است. همچنین عدد اکسایش بالاتر از +۶، بسیار نادر است و عدد اکسایش +۹ فقط کاتیون‌های گازی‌شکل را شامل می‌شود و ایریدیم در هیچ نمکی با این عدد اکسایش وجود ندارد. ایریدیم اکسیدهای مختلف با رنگ‌های متفاوت تشکیل می‌دهد. برای مثال IrO2 جامد آبی‌رنگ است. در حالی که Ir2O3 رنگ آبی مایل به سیاه دارد.

منابع

  1. ↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. ↑ J. W. Arblaster: Densities of Osmium and Iridium, in: Platinum Metals Review, 1989, 33, 1, S. 14–16; Volltext.
  3. ↑ Wang, Guanjun; Zhou, Mingfei; Goettel, James T.; Schrobilgen, Gary G.; Su, Jing; Li, Jun; Schlöder, Tobias; Riedel, Sebastian (2014). "Identification of an iridium-containing compound with a formal oxidation state of IX". Nature. 514 (7523): 475–477. Bibcode:2014Natur.514..475W. doi:10.1038/nature13795. PMID 25341786.
  4. ↑ Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
آخرین نظرات
  • اسمیم
  • فلز
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.