فهرست جاده‌های ایران
فهرست جاده‌های ایران پیرامون بررسی در رابطه با جاده‌های ایران است. در پایان حکومت قاجاریه طول راه‌های ایران حدود ۳۹۰۰ کیلومتر بود. در دوران حکومت رضاشاه طول راه‌ها به ۲۴ هزار کیلومتر رسید. در آغاز انقلاب سفید محمدرضا شاه ایران دارای ۳۵۰۰۰ کیلومتر راه بود. با اجرای برنامه‌های عمرانی اول تا چهارم قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ طول راه‌ها به ۴۲ هزار کیلومتر و در برنامه عمرانی پنجم قبل از انقلاب به ۴۶۰ کیلومتر راه افزایش یافت. ایران در سال ۱۳۸۷، دارای ۱۴۶۵ کیلومتر آزادراه، ۵۴۶۸ کیلومتر بزرگراه بود.
راه‌های ایران بر حسب نوع در سال ۱۳۸۹
ایران در سال ۱۳۸۹ دارای ۲۰۰٬۰۰۰ کیلومتر راه اصلی، فرعی و روستایی بود که از این مقدار ۸۰٬۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و فرعی و ۱۲۰٬۰۰۰ کیلومتر راه روستایی بود. در سال ۱۳۹۱، ایران دارای ۱۰٬۷۸۹ کیلومتر بزرگراه بود که در سال ۱۳۸۸، ۱٬۵۴۵ کیلومتر و در سال ۱۳۸۹ ۱٬۶۰۸ کیلومتر و در سال ۱۳۹۰، ۱٬۸۴۸ کیلومتر بزرگراه احداث شده بود. در دهه ۸۰، ۲۴۱٬۲۳۶ نفر در ایران بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. استان تهران با ۲۸٬۴۰۸ کشته بیش‌ترین کشته در ایران را به خود اختصاص داده‌است که پس از آن خراسان رضوی با ۲۴٬۴۱۶ نفر و فارس با ۱۸٬۰۰۶ نفر در رتبه‌های بعدی بیشتری کشته‌ها در ایران هستتند.
بیش‌ترین فصل کشته‌ها در ایران، تابستان و بیش‌ترین ماه کشته‌ها بر اثر تصادف، شهریور است. فصل زمستان دارای کم‌ترین کشته در اثر تصادف است و همچنین ماه بهمن نیز به عنوان کم‌ترین ماه کشته‌های تصادف رانندگی در دهه هشتاد خورشیدی است.
۸۰٪ از آمار کشته‌ها در رانندگی در ایران برای مردان است.
پر ترددترین راه‌های ایران به ترتیب آزادراه کرج – تهران، آزادراه قزوین – کرج، آزادراه تهران – کرج، بزرگراه چناران – مشهد، آزادراه کرج – قزوین، بزرگراه قائمشهر – ساری، آزادراه ساوه - تهران و جاده مخصوص کرج - تهران هستند.
تاریخچه شماره گذاری راه‌های ایران
اولین سابقه برای شماره گذاری راه‌ها در ایران به سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ برمیگردد، پس از اینکه در قالب تعهدات بین‌المللی و با اخذ وام از بانک جهانی بازسازی یا بهسازی بخش‌های اصلی راه شرقی-غربی بازرگان (نقطه عبورمرزی ایران/ ترکیه)- تبریز- زنجان- قزوین- تهران- آمل- ساری- گرگان- بجنورد- قوچان- مشهد- فریمان- تربت جام- دوغارون (نقطه عبور مرزی ایران/ افغانستان) ارتباط کشور ترکیه به افغانستان و نیز راه شرقی-غربی خسروی (نقطه عبور مرزی ایران/ عراق)- کرمانشاه- همدان- قزوین- تهران- قم – اصفهان – نائین – یزد- کرمان- بم – زاهدان- میرجاوه- میل ۷۲ (نقطه عبورمرزی ایران / پاکستان) ارتباط کشور عراق به پاکستان، فراهم ساخت. کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیا و اقیانوسیه سازمان ملل متحد در بانکوک راه‌های مذکور را به عنوان بخشی از راه‌های آسیائی که اروپا را از طریق ترکیه و ایران به افغانستان و پاکستان متصل ساخت و خاورمیانه عربی را از طریق عراق به ایران و پاکستان مرتبط نمود، انتخاب کرد. متعاقب آن برای اولین بار شماره راه مطرح شد و راه‌های مذکور به ترتیب 1A و 2A شماره گذاری گردید و وزارت راه نسبت به نصب تابلو شماره راه در مسیر راه‌های مذکور اقدام نمود. در اسفند ماه سال ۱۳۴۴ اداره کل آمار و بررسیها و در سال ۱۳۵۲ اداره کل طرح و برنامه وزارت راه اقدام به چاپ نقشه راه‌های ایران نمودند در این نقشه‌ها برای محورهای سراسری کشور شماره راه تعیین گردید، ضمناً شماره گذاری مذکور تابع قاعده خاصی نمی‌باشد.
در سال ۱۳۵۶ وزارت راه و ترابری قرارداد مطالعاتی " طرح ایمنی راه‌ها " با شرکت انگلیسی به نام «دبلیو اس اتکینز اینترنشنال ترافیک- مشاور ایران» منعقد نمود. شرکت بر اساس قرارداد مذکور بخش‌های زیر را مورد مطالعه قرار داده‌است:
- بخش ۱- سیستم شماره گذاری راه‌ها
- بخش ۲- آئین‌نامه علائم راه
- بخش ۳- گروه عملیاتی برای نصب علائم
- بخش ۴- تأسیسات جانبی راه‌ها
- بخش ۵- دستورالعمل سرویس کمکهای اولیه
- بخش ۶- سیستم عوارض راه و طرح ایستگاه‌های مربوط
- بخش ۷- سازمان ایمنی، رفاه و پلیس راه‌ها
- بخش ۸- برنامه‌ریزی طرحهای ایمنی راه‌ها
ملاحظه می‌شود یکی از موارد منظور در شرح خدمات «شماره گذاری راه‌ها» است. شرکت مذکور فقط نسبت به شماره گذاری راه‌های سرتاسری اقدام می‌نماید. سیستم طراحی شده مبتنی بر ویژگیهای زیر بوده‌است:
- شماره گذاری به روش مشبک
- شماره راه دو رقمی انتخاب شده‌است
- راه‌های غرب به شرق زوج می‌باشند
- راه‌های شمال به جنوب فرد می‌باشند
- شمارههای زوج از شمال به جنوب و شمارههای فرد از غرب به شرق افزایش مییابد.
طرح شماره گذاری ارائه شده بوسیله مهندسین مشاور اتکینز برای اولین بار بر روی نقشه راه‌های ایران که وزارت راه و ترابری در سال ۱۳۵۷ بوسیله شرکت آمریکائی HNTB به چاپ رسانید درج گردید. با گسترش راه‌های کشور پس از انقلاب اسلامی و عدم جوابگویی طرح شماره گذاری انجام شده در سال ۱۳۵۶ و ضرورت پیاده کردن شماره گذاری راه‌ها در مسیرهای مختلف شبکه راه‌ها کمیته برنامه‌ریزی راه‌ها درخواست انجام مطالعه شماره گذاری راه‌ها را در سالهای ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ به مرکز تحقیقات وزارت راه و ترابری ارائه داشت و متعاقب آن گروه کارشناسی عهده‌دار انجام این مهم شدند، در این مطالعه برای انواع راه‌ها شامل آزادراه، راه اصلی و راه فرعی شماره راه تعریف شد. شماره گذاری انجام شده برای مدتی اجرائی نشده و آثار این طرح بر روی نقشه راه‌های ایران در سال ۱۳۶۸ وجود ندارد. نقشه هائی که حاوی اطلاعات شماره راه می‌باشند عبارتند از:
- ۱- نقشه موقعیت بنادر-فرودگاه‌ها-راه‌ها – معاونت ساخت و توسعه بنادر و فرودگاه‌ها وزارت راه و ترابری- چاپ سازمان نقشه‌برداری کشور ۱۳۷۶
- ۲-نقشه راه‌های استان آذربایجان شرقی-چاپ اداره کل راه و ترابری استان آذربایجان شرقی ۱۳۷۷
- ۳-درکتابچه راهنمای رانندگان خارجی که به زبان انگلیسی است نقشه مسیرهای ترانزیتی با ذکر شماره راه ارائه شده‌است.
در سالهای ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ مطالعات مربوط به شماره گذاری راه‌های کشور از طریق مرکز تحقیقات وزارت راه و ترابری انجام شده‌است و برای اجراء به سازمانهای مربوط در وزارت راه و ترابری ابلاغ گردید. شماره راه‌های ارائه شده در طرح، در نقشه راه‌های کشور و در کتاب مخصوص رانندگان خارجی که در حمل و نقل ترانزیتی فعالیت دارند اعمال گردید و ادارات کل راه و ترابری در اولویت اول نسبت به تهیه تابلو شماره راه برای محورهای ترانزیتی و نصب در محلهای لازم اقدام نمودند.
ویژگیهای این طرح که به عنوان نقاط قوت تلقی می‌شوند به اختصار میتوان به شرح زیر برشمرد:
- انتخاب روش مشبک
- شماره گذاری آزادراه‌ها
- ۳- تخصیص شمارههای دو رقمی از ۱۱ تا ۹۹ برای بزرگراه‌ها و راه‌های اصلی (شریانهای اصلی)
- ۴- تخصیص شمارههای سه رقمی از ۱۱۱ تا ۹۹۹ برای راه‌های فرعی
- ۵- حذف شمارههای دارای صفر، از سیستم طرح شده
- ۶- برای راه‌های اصلی شرق به غرب شمارههای زوج از ۱۲ تا ۹۸ منظور شده‌است
- ۷- برای راه‌های اصلی شمال به جنوب شمارههای فرد از۱۱ تا ۹۹ منظور شده‌است
- ۸- برای راه‌های فرعی شرق به غرب شمارههای زوج از ۱۱۲ تا ۹۹۸ منظور شده‌است
- ۹- برای راه‌های فرعی شمال به جنوب شمارههای فرد از۱۱۱ تا ۹۹۹ منظور شده‌است
- طراحی تابلوهای مورد نیاز طرح شماره گذاری
- تعیین محلهای نصب تابلو به صورت محدود شماره گذاری مذکور روی برخی از راه‌های شریانی کشور پیاده شده و تابلوهای لازم مطابق طراحیهای ارائه شده در مطالعه مذکور تهیه و نصب شده‌است.
- در نظر گرفتن شماره راه جهت تعدادی زیادی از راه‌های در دست ساخت یا در مرحله مطالعه در زمان تهیه دستورالعمل شیوه شماره گذاری موجود.
- در نظر گرفتن شماره راه خالی در محلهای مناسب جغرافیایی برای توسعه آینده شبکه راه‌ها.
- ارائه روش شماره گذاری برای مسیرهای منطبق شده بر یکدیگر.
- ارائه روش شماره گذاری برای مسیرهای ارتباطی متصل شونده بر یکدیگر.
- ارائه شماره راه برای راه‌های کمربندی و همچنین روش شماره گذاری برای کمربندیهای مختلط نظیر کمربندی تهران (از آزادراه کرج تا جاده سمنان).
- راه‌های که قسمتی از آنها شرقی- غربی و قسمتی دیگر شمالی- جنوبی میباشد بر حسب آن نوع از مسیر که اکثریت طول راه را شامل می‌شود شماره گذاری میگردد.
- اخذ شماره راه فرعی از راه اصلی مربوط و توجه به راه اصلی ذیربط.
- ۱۹-وجود ۵۸۰ شماره باقیمانده جهت اعمال شماره گذاری درآینده در راه‌های فرعی.
- ۲۰-اعمال روش شماره گذاری جهت راه‌های کوتاه آنتنی در شهرها (از شماره ۱ به بالا) که اندازه و رنگ تابلوهای آنها با علائم سایر راه‌های فرق می‌کند.
- ۲۱-اعمال شماره گذاری راه‌ها ۱ تا ۹ با توجه به زمان ساخت که با توجه به متفاوت بودن رنگ تابلوهای اطلاعاتی آزاد راه‌ها با بقیه راه‌ها میتوان شماره
آزادراه‌ها را از ۱۱ به بعد ادامه داد.
همچنین در نقشه راه‌های کشور ویا اطلس راه‌های ایران که در سالهای اخیر بوسیله وزارت راه و ترابری و بخش خصوصی به چاپ رسیده شماره گذاری مذکور عیناً درج گردیده‌است. در ذیل نمونه ای از بخشی از اطلس راه‌های ایران ارائه گردیده‌است. مواردی که به عنوان نقاط ضعف طرح شماره گذاری موجود میتوان به اختصار ذکر نمود عبارتند از:
- ۱- گسترش راه‌ها طی دو دهه اخیر به ویژه در احداث آزاد راه، بزرگراه و راه اصلی (راه‌های شریانی) و راه‌های فرعی یا انجام عملیات بهسازی محورهای مختلف مانند تبدیل راه روستائی به راه فرعی و راه‌های فرعی به راه‌های اصلی و همچنین راه‌های اصلی به بزرگراه موجب گردیده‌است که شماره گذاری موجود جوابگوی کلیه راه‌ها نشده وبازنگری آن ضرورت یابد.
- ۲- تخصیص شماره ۱تا ۹ برای آزادراه‌ها کافی نیست و نیاز به تغییر دارد.
- ۳-شماره گذاری آزادراه‌ها باتوجه به زمان ساخت و شروع بهره‌برداری از آنها از شماره ۱ آغاز می‌شود و به شماره ۹ ختم میگردد اما در اجرا، این رویه پیشنهادی در طرح انجام نشده‌است.
- ۴-جزئیات مربوط به طراحی شماره راه و علائم اطلاعاتی مربوط (شامل ارتفاع حروف، عرض نوار حاشیه، فواصل استاندارد و…) ارائه نگردیده‌است.
- ۵-صحیح نبودن طرح برخی علائم و شماره راه‌ها نظیر طرحهای زیر: -در طرحهای ۳ و ۶ تعداد پیامها و شماره راه‌های ارائه شده زیاد میباشد و رانندگان فرصت خواندن پیامها را ندارند. -اعمال شماره راه و طراحی تابلوی ۷، ۱۰، طرحهای ادامه پل کلاک و طرح ۱۳ صحیح نمی‌باشد. -طرح تابلوی شماره ۱۵ به دلیل زیاد بودن تعداد پیامها و شماره راه‌های ارائه شده صحیح نمی‌باشد.
- جهت علائم تأیید کننده شماره راه در آزادراه‌ها و راه‌های فرعی ابعاد و اندازه ای ارائه نگردیده‌است.
- با توجه به نصب علائم پیش آگاهی قبل از تقاطع‌ها و ارائه شماره در این تابلوها به تابلوهای تأیید کننده شماره راه (علائم ساده شماره گذاری) قبل از تقاطع‌ها نیازی نمی‌باشد.
- ۸- عدم انتخاب یک شماره برای یک محور سرا سری، برای مثال برای محور سرا سری بازرگان – سرخس سه شماره منظور است، بخش اول بازرگان – تهران شماره ۳۲ و بخش دوم تهران – مشهد شماره ۴۴ و مشهد – سرخس شماره ۲۲ که ضمن ایجاد مشکل برای رانندگان موجب مصرف بی‌رویه شماره‌ها نیز میگردد.
- در کریدورهائی که دو نوع راه به موازات هم موجود است (آزاد راه و راه اصلی) تکلیف شماره راه مشخص نیست.
- راه‌های ترانزیتی در شماره گذاری لحاظ نشده‌است.
- راه‌های آسیائی در قلمرو ایران در شماره گذاری لحاظ نشده‌است.
- ۱۲- افزایش شماره فرد و زوج از شمالی‌ترین نقطه در جهت شمال به جنوب برای شمارههای فرد و در جهت غرب به شرق برای شمارههای زوج میباشد. این نزدیکی شماره‌ها موجب اشتباه برای تردد کنندگان است. در کشورهای توسعه یافته برای راه‌های غرب به شرق افزایش شماره از جنوب به شمال انتخاب میگردد. با توجه به سوابق ارائه شده در خصوص شماره گذاری راه‌های برون‌شهری ایران، شمارههای فرد (۱۱ تا ۹۹) به مسیرهای شمالی جنوبی و شمارههای زوج (۱۲–۹۸) به مسیرهای شرقی غربی اختصاص یافته‌است و شماره معابر از شرق به غرب و همچنین از جنوب به شمال افزایش مییابد.
آزادراه‌ها
| نشان | شماره جاده | مسافت (کیلومتر) | شهر مبدأ | شهر مقصد | شهرها | تقاطع‌های مهم | نگاره |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آزادراه ۱ | ۱۸۳ | قزوین | رشت | لوشان، منجیل، رودبار | جاده ۴۹ | |
| آزادراه ۲ * | ۶۰۰ | تهران | تبریز | کرج، قزوین، زنجان | بزرگراه محمدعلی جناح، کنار گذر شمالی مشهد، جاده ۳۲، جاده ۵۹، آزادراه ۱، جاده ۴۹، جاده ۳۵، جاده ۲۴ | |
| آزادراه ۳ | ۱۲۱ | تهران | چالوس | |||
| آزادراه ۵ | ۴۱۵ | تهران | سربندر | پردیس، پرند، ساوه، اراک، شازند، بروجرد، خرم‌آباد، اندیمشک، دزفول، شوشتر، ملاثانی، اهواز، بندر امام خمینی | جاده ۷۹، بزرگراه آزادگان، جاده ۴۸، جاده ۵۶، جاده ۳۷، جاده ۳۹، جاده ۴۱، جاده ۹۶ | |
| آزادراه ۶ | ۱۷۵ | ساوه | همدان | فامنین | آزادراه ۵، جاده ۶۵، جاده ۴۸، جاده ۴۷ | |
| آزادراه ۷ | ۴۶۵ | تهران | مبارکه | قم، کاشان، نطنز، نجف‌آباد. زرین شهر. مبارکه. | بزرگراه کاظمی، بزرگراه آزادگان، بزرگراه شمالی بهشت زهرا، جاده ۷۱، جاده ۶۵، جاده ۴۷، جاده ۶۲، جاده ۵۱ | |
| آزادراه ۹ | ۳۲ | شاهین شهر | اصفهان | جاده ۶۵ | ||
| آزادراه تبریز - ارومیه | ۱۶۷ | تبریز | ارومیه | ||||
| آزادراه ذوب آهن | ۲۸ | اصفهان | زرین شهر | آزادراه کنارگذر غربی اصفهان |
جاده‌ها و بزرگراه‌ها
بزرگراه‌های آسیایی
بزرگراه ۱
بزرگراه ۲
بزرگراه ۸
بزرگراه ۷۰
بزرگراه ۷۱
بزرگراه ۷۲
بزرگراه ۷۵
بزرگراه ۷۸
بزرگراه ۸۲
نگارخانه
تابلوی آزادراه ۲ رو به شرق
تابلوی آزادراه ۲ رو به غرب
ورودی به آزادراه ۲ از جاده ۳۲
تابلو جاده ۳۵ در آزادراه ۲
تقاطع آزادراه ۲ با جاده ۳۵
باران شدید نزدیک نطنز در آزادراه ۷
خروجی شهر قم در آزادراه ۷
تابلوی کاشان واقع در آزادراه ۷
ابزرگراه نزدیک کولیکش
جاده اسالم به خلخال جاده ۲۲
پل جاده نیشابور به مشهد (جاده ۴۴)
پل شماره ۲۱ جاده ۷۷ (جاده هراز)
آثار به جای مانده از راه باستانی هراز تنگه بند بریده
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ «مرگ ۲۴۱ هزار تن در جاده‌های کشور در دهه 80». ایسنا. ۳ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «راه‌های ایران، کاستی‌ها و ظرفیت ها». آفتاب. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- ↑ «طول راه‌های ایران چقدر است؟». تابناک. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- ↑ «امسال چند کیلومتر بزرگراه در کشور به بهره‌برداری می‌رسد؟». شبکه ایران. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- ↑ «جاده‌ها خلوت شدند». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ مطالعات کدگذاری معابر و طراحی تابلوهای هدایت مسیر شهر تهران - اداره کل مهندسی و ایمنی ترافیک
منابع
«نقشه راه‌های ایران». دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
«مرکز مدیریت راه‌های کشور». iran141.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
پیوند به بیرون
- «نقشه جامع راه ها». مرکز مدیریت راه‌های کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- «نقشه جامع راه‌های ایران». پورتال جامع گردشگری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- «دانلود نقشه راه‌های ایران». باشگاه خبرنگاران. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- «مشاهده وضعیت آب و هوای راه‌های کشور». iran.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.